|
Title
|
نگاهي تازه به يكي از اختلاف قرائت هاي شعر حافظ: بررسي موردي، سواد سِحر يا سواد سَحَر؟
|
|
Type
|
Article
|
|
Keywords
|
حافظ، ايهام چندگانه خواني، اختلاف قرائت، نظريۀ دريافت، سواد سحر.
|
|
Abstract
|
يكي از انواع ايهام در اشعار حافظ كه كمتر به آن پرداخته شده، چندگانه خواني يا چندمعنايي هاي حاصل از "اختلاف قرائات" است. امروزه با تعداد كثيري نسخۀ خطي كهن از اشعار حافظ مواجهيم كه اختلاف ضبط و قرائات گوناگون نسخه نويسان در آن ها موج مي زند. هرچند اين خود مهم ترين عامل به وجودآمدن ضبط ها و تصحيحات گوناگون از برخي ابيات محل بحث است، اما گاه نيز اين چندگانگي و چندخوانگي نه حاصل اختلاف نسخ، بلكه محصول اختلاف هاي مخاطبان و خوانندگان در نحوۀ قرائت يك واژه يا عبارت است كه اين خود مي تواند محملي براي كشف نوع ديگري از ايهام در اشعار خواجۀ شيراز باشد. در اين مقاله تلاش مي شود با تكيه بر نظريۀ دريافت و ديدگاه هاي خواننده محور هرمنوتيك كه قائل به دخالت آگاهانه و ناخودآگاهانه مخاطب در معناپردازي متن است و برداشت ها و تفاسير و قرائات گوناگون را ممكن و حتي غيرقابل اجتناب مي داند، به مسئلۀ اختلاف قرائات در اشعار حافظ نگاهي تازه انداخته شود و اين مسئله بررسي شود كه آيا به جاي به گزيني مرسوم ميان شارحان، با پذيرش امكان درستي چند قرائت براي يك عبارت، به نوع كمتر پرداخته شده اي از ايهام در اشعار حافظ دست يافت؟ تحليل موردي يكي از اين موارد اختلاف قرائت (سواد سِحر/سَحَر) آشكار مي سازد كه چگونه دخالت خواننده در انتخاب يا تركيب قرائت ها، گونه اي از ايهام نو را شكل مي دهد كه در آن، مؤلف و مخاطب هر دو در توليد معنا سهيم اند. بر اين اساس، اختلاف قرائت ها در ديوان حافظ چه ناشي از انتخاب آگاهانۀ شاعر و چه حاصل ظرفيت هاي زبان و گفتگوي خواننده محور، مي تواند به جاي مانع، عنصري كليدي در ايجاد متني باز و تأويل پذير و بستري براي گشودگي معنايي و چندصدايي متن تلقي شود. متني كه با هر خوانش تازه، افقي نو از معنا را مي گشايد.
|
|
Researchers
|
ahmad jomee pour (First researcher) , Hossein Salimi (Second researcher) , Mojahed Gholami (Third researcher)
|