حمیدرضا پیغمبری

تمرکز مطالعات تاریخی دربار? دور? پرتلاطم و کمتر شناخته شد? حاکمیت مقدونیان در ایران، عمدتاً بر مناطقی چون پارس و پارت بوده و اوضاع مناطق دیگر از جمله ماد مبهم و ناشناخته مانده است. این درحالی است که سرزمین ماد همواره یکی از بخش های مهم در قلمروهای پادشاهی ایران باستان بوده است. مقال? پیش رو تلاشی است برای پاسخ به این پرسش که این منطقه چه نقشی در تحولات دور? مورد نظر ایفا کرده است. بررسی منابع تاریخی و مدارک و شواهد باستان شناختی و تحلیل پتانسیل بالای اقتصادی و جغرافیایی ماد نشانگر استمرار جایگاه اداری این سرزمین در دور? اسکندر و جانشینانش در ایران است. با این که ماد کوچک (آذربایجان) به سرعت حکومتی مستقل می یابد، اما ماد بزرگ مورد توجه دولت مرکزی مقدونی قرار می گیرد و همدان پایتخت ساتراپی های علیا به شمار می رود. بااین حال، در این دوره تحولات بزرگ و تأثیرگذاری مانند قیام برای کسب استقلال به رهبری بارواکس مادی و شورش های بزرگ ساتراپ های مقدونی در این شهر رخ می دهد و سرانجام با همکاری اشکانیان در اخراج سلوکیان از ایران نقشی اساسی ایفا می کند. بنابراین به نظر می رسد که برداشت رایج از جریان استقلال ایران در این دوره نیاز به بازبینی داشته باشد.