حبیب اله سعیدی نیا

اجازه اجرای مقررات » تهیه برنامة عمرانی هف تساله اول و اجرای آن با تصویب قانون مجلس شورای ملی در 26 بهمن 1327 ش، آغازی برای « گزارش کمیسیون برنام ه کاربرد برنام هریزی اقتصادی در ایران بو د. نخستین روزهای اجرای برنامه عمرانی اول همزمان شد با ملی ش دن صنعت نفت که بحرا نهای سیاسی و اقتصادی را در کشور به دنبال داش ت. از آنجا که هدف اصلی برنامه هف تسالة اول، هدایت عایدات نفت در برنام ههای عمرانی کشور بود، تأثیر مستقیمی بر برنامة هف تساله اول داشت و یکی از مه مترین علل رکود برنامه عمرانی اول محسوب م یشد. ع لاوه بر ارزیابی موفقیت 37 درصد از منابع هزینه / برنامه اقتصاد بدون نفت دولت مصدق، عایدات نفت تنها 14 برنامه اول را تشکیل م یداد. بدین ترتیب، تحقق سایر منابع هزینه برنامه اول م یتوانست مانع رکود این برنامه شو د. بر همین اساس، این سؤال مطرح م یشود که علاوه بر ب حران ملی شدن صنعت نفت، چه عوامل دیگری در رکود برنامه اول تأثیرگذار بود ه است؟ در پژوهش حاضر به روش تاریخی و با رویکرد تحلیل ی- تبیینی، این فرضیه که قطع همکاری مبتکر اصلی برنام هریزی در ایران و دخالت عوامل سیاسی در سازمان متولیِ امر برنام هریزی موجب رکود برن امة اول شد، مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته اس ت. یافت ههای پژوهش حاکی از آن است که همکاری ابوالحسن ابتهاج با عوامل کودتای 28 مرداد و عدول از نقش سازند هاش در نظام برنام هریزی طی دوران نخس توزیری مصدق همچون سا لهای استقرار نظام برنام هریزی در ایران و همچنین دخالت مؤلف ههای سیاسی در امر برنام هریزی، از عوامل مغفول ماندة رکود برنامه عمرانی اول است