خداداد بحری

اسماعیل بن عباد (326-385ق/ 938-995م)، معروف به صاحب، وزیرمؤید الدوله و فخر الدوله دیلمی، از نوادر روزگار در علم و ادب به شمار می آید. از او دیوانی مشتمل بر بیش از دو هزار بیت به جای مانده است که بیشتر در مدح اهل بیت علیهم السلام و ذکر فضائل امام علی علیه السلام است. نویسنده در این جستار در پی پاسخ به این سؤال است که تشبیهات بکار رفته در دیوان صاحب چه ویژگی هایی دارد؟ نگارنده برای پاسخ به سؤال مذکور از روش توصیفی و تحلیلی استفاده کرده است. نتایج تحقیق به این امر اشاره دارد که هر چند در بین تشبیهات موجود در دیوان صاحب بن عباد تشبیهات ساده فراوان دیده می شود، در بسیاری از ابیات با تشبیهاتی مواجه می شویم که شاعر از تشبیه تمثیل برای بیان مقاصد و اغراض خود بهره برده است. همچنین وی با استفاده از قیودی که در تشبیه به کار می گیرد، تشبیهات خود را از روزمرگی و سادگی خارج می کند و به آن ظرافت می بخشد. گاه نیز در اشعار شاعر با تشبیهاتی بدیع مواجه می شویم که در شعر شعرای پیش از وی نمی توان یافت.