مهناز جوکار

زمینه: افراد بخش قابل توجهی از افکار خود را صرف رؤیای روزانه می کنند، رؤیای روزانه به عنوان محتوای ذهنی تجربه شده زندگی ما را تحت تاثیر قرار می دهد، رؤیای روزانه بر روی عوامل زیادی هم چون عملکرد شناختی و هورمون ها تاثیر می گذارد. هدف: هدف این پژوهش بررسی تاثیر انواع رؤیاهای روزانه بر مؤلفه های عملکرد شناختی و ترشح هورمون های اکسی توسین، تستوسترون و کورتیزول می باشد. روش‏شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با روش نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون_ پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را، دانشجویان دانشگاه خلیج فارس و علوم پزشکی بوشهر در سال 1398-1397 تشکیل می دادند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی تعداد 112 دانشجوی داوطلب شرکت در پژوهش بودند، محقق افراد را به چهار گروه مساوی (اجتماعی، جنسی، عاشقانه و کنترل) تقسیم کرد که به صورت تصادفی در یکی از گروه ها قرار می گرفتند. هر گروه نیز بر اساس جنسیت به دو گروه مساوی تقسیم می شدند. قبل از اجرای پژوهش برای تمام گروه ها پیش آزمون پرسشنامه رؤیای روزانه، عملکرد شناختی و اندازه گیری میزان هورمون ها اجرا شد، بعد از انجام مداخلات (اجرای بسته های مربوط به انواع رؤیاپردازی های عاشقانه، جنسی و اجتماعی) برای پس آزمون نیز پرسشنامه رؤیای روزانه، عملکرد شناختی و اندازه گیری سطح هورمون ها دوباره انجام گرفت. در گروه کنترل مداخله ای صورت نمی گرفت و همزمان با گروه های دیگر اجرا شد. یافته‏ها: داده ها با استفاده از آزمون مانکوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد تاثیر انواع رؤیاهای روزانه بر انعطاف پذیری شناختی، مفهوم سازی و نگهداری مفاهیم و طرح ریزی و تغییرات پی در پی تفاوت معناداری وجود ندارد. ولی با ترشح هورمون های اکسی توسین، تستوسترون و کورتیزول معنادار است. نتیجه‏گیری: نتایج این پژوهش نشان میدهد تخیلات، تفکرات و ذهن همیشه فعال انسان تاثیر اجتناب ناپذیری بر سیستم هورمونی و احتمالا سایر سیستم های فیزیولوژیک بدن دارد. بنابراین طراحی برنامه های مدیریت تخیلات و تفکرات در انسان برای کنترل این تاثیرات و بهبود عملکرد های رفتاری و احساسی او ضروری است.