علی محمد صنعتی

در این تحقیق حوضه آبریز بالادست سد رئیسعلی دلواری و مشخصاً رودخانه شاپور در داخل استان بوشهر، با هدف تشخیص منابع آلاینده احتمالی، به لحاظ میزان آلودگی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور تعداد پنج ایستگاه اندازه گیری در موقعیت های بورکی(ورودی شاخه اصلی شاپور به استان بوشهر)، تلاقی برنگ، تلاقی تنباکوکار، ورودی مخزن و محل مخزن سد انتخاب و طی دو دوره فصل سرد و گرم پارامترهای فیزیکی و شیمیایی نمونه آب ایستگاه ها اندازه گیری شده است. با توجه به پژوهش های پیشین و متناسب با منابع مالی پروژه، پارامترهای دما، عمق، شوری، هدایت الکتریکی، نیترات، نیتریت و فسفات، سرب، روی، منگنز، کروم، کادمیوم، کلیفرم مدفوعی وکلیفرم کل ،DO ،COD و BOD5 ،pH اندازه گیری شده است. بر اساس نتایج حاصله، هدایت الکتریکی و شوری بالای آب رودخانه شاپور به کیفیت نامطلوب آب سرشاخه اصلی مرتبط بوده و در مسیر رسیدن به سد تحت عوامل مختلف جوی و محیطی حدوداً به نصف تقلیل می یابد، هرچند آب پشت سد نیز علیرغم این کاهش شوری در محدوده آب شرب مورد توصیه استانداردهای آب آشامیدنی واقع نمی گردد. به لحاظ مواد مغذی ، آب نسبت به گذشته کیفیت به مراتب مناسب تری یافته و دلیل اصلی آن را می توان متوقف نمودن فعالیت های پرورش ماهی در قفس عنوان نمود، با این حال مراتع کشاورزی واقع در بالادست(مشخصاً خشت و روستاهای حومه در استان فارس)، منبع بالقوه و اصلی آلایندگی آب رودخانه به مواد مغذی به حساب می آید. از حیث میزان COD و BOD5 هرچند برخی ایستگاه های بالادست سد، خارج از محدوده مجاز شرب قرار می گیرند، لیکن در مخزن سد، اوضاع مساعد بوده و روال سالیان اخیر حفظ گردیده و بعضاً بهبود یافته است. متأسفانه به لحاظ آلودگی میکروبی کلیه مسیر و از جمله مخزن سد وضعیتی نامطلوب داشته و کلیفرم های اندازه گیری شده، آب این سد را در حوزه بسیار نامطلوبی قرار داده است. این آلودگی ها عموماً ریشه در شیوه های سنتی دامداری داشته و گستره و میزان آن نیز نسبت به گذشته رو به وخامت گذاشته است. از میان فلزات سنگین اندازه گیری شده، آلودگی به سرب، کروم و کادمیوم در فصل تابستان وضعیت نگران کننده ای را نشان داده است. توزیع و شدت این آلودگی ها، به استثناء سرب که در ایستگاه تلاقی تنباکوکار غلظت بسیار بالاتری را داشته است، در سایر ایستگاه ها تقریباً یکنواخت بوده و کل حوضه به ی