علی پاکیزه

زمینه: در دنیای پیچیده امروزی که روابط انسانی با بی اعتمادی، رقابت و تضعیف سرمایه اجتماعی مواجه اند، شناخت عوامل روان شناختی مؤثر بر اعتماد و امانت داری ضرورت دارد. ارزش های فردی از جمله آمادگی برای تغییر، و نیز صفات شخصیتی، از جمله متغیرهایی هستند که می توانند نقش کلیدی در شکل دهی به رفتارهای اجتماعی ایفا کنند. نظریه ارزش های شوارتز و مدل پنج عاملی شخصیت مک کری و کاستا، بستر نظری این پژوهش را تشکیل می دهند. هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر فعال سازی ذهنی ارزش های آمادگی برای تغییر بر اعتماد و امانت داری، با درنظرگرفتن نقش تعدیلگر صفات شخصیتی است. روش‏شناسی: روش پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون ـ پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی 1403-1404 بود که از میان آن ها نمونه ای 60 نفره به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای دهی شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه ارزش های فردی شوارتز، پرسش نامه صفات شخصیت نئو (فرم کوتاه) و بازی اعتماد برای سنجش رفتار واقعی اعتماد و امانت داری بود. مداخله در گروه آزمایش شامل فعال سازی ذهنی ارزش های آمادگی برای تغییر از طریق تکنیک های شناختی و بازنمایی ارزشی بود. یافته‏ها: نتایج نشان داد که فعال سازی ارزش های آمادگی برای تغییر، به طور معناداری موجب کاهش سطح اعتماد می شود، اما بر امانت داری تأثیر معناداری ندارد. همچنین، صفات شخصیتی نقش تعدیلگر ایفا کردند؛ به گونه ای که برون گرایی و توافق پذیری این اثر را تقویت کردند، درحالی که روان رنجوری آن را تضعیف نمود. وظیفه شناسی و گشودگی به تجربه، اثر معناداری نشان ندادند. نتیجه‏گیری: در مجموع، یافته ها حاکی از آن اند که تعامل بین ارزش های فعال شده و ویژگی های شخصیتی می تواند رفتارهای اجتماعی مثبت نظیر اعتماد و امانت داری را ارتقا دهد. این نتایج کاربردهایی در زمینه مشاوره، آموزش مهارت های اجتماعی و طراحی مداخلات روان شناختی دارد.