علی رسولی

در دومین سال جنگ جهانی اول، در حالی که واسموس کنسول آلمان تحت حمایت تنگستانی ها علیه انگلیسی ها فعالیت می کرد، و بوشهر در اشغال انگلیسی ها بود، خوانین برازجان و شبانکاره با هم درگیر شدند. این درگیری محلی، که علی الظاهر ادامة اختلافات دیرینه بر سر آب و ملک بود، در شرایط ملتهب ناشی از جنگ جهانی اول در جنوب، به سرعت سایر بازیگران صحنة سیاست و قدرت در بوشهر، دشتستان، فارس، و حتی مرکز کشور را وادار به واکنش نمود. این مقاله به گزارش و تحلیل نقش حکومت کل فارس در جریان این رویداد می پردازد. حکمران کل فارس علیرغم اینکه به باور انگلیسی ها و با استناد به تقسیمات تازه کشوری حق مداخله در امور دشتستان نداشت، در جریان این رویداد به حمایت از خان برازجان پرداخت. این حمایت، از آنجا که خان برازجان هم پیمان تنگستانی ها و مورد حمایت آنها نیز بود، از دید بالیوزگری به خصومت حکومت فارس با انگلستان تعبیر شد. زمانی که انگلیسی ها و حکمران بوشهر تلاش کردند موازنه قدرت میان دو خان را به نفع شبانکاره تغییر دهند. حکمران فارس با اعزام نیرو واکنش نشان داد. به نظر می رسد مداخله حکومت کل فارس در این رویداد، با هر انگیزه ای که صورت گرفته باشد، در کل به پیشبرد اهداف نهضت مبارزان ضد انگلیسی جنوب کمک کرده است.