حمیدرضا نوریزدان

کهور ایرانی ( Prosopis cineraria L. Druce) گونه ای است درختی با ریشه های عمیق تثبیت کننده نیتروژن و بسیار مقاوم به خشکی که می تواند در منطقه ای با بارش کمتر از 50 میلی متر در سال بقا داشته باشد. افزایش این گونه به وسیله بذر بوده و زادآوری طبیعی آن نیز از همین طریق صورت می گیرد. از آنجا که زادآوری طبیعی این گونه گیاهی به دلیل مشکل آفت سوسک بذرخوار با کاهش شدید روبه رو است بنابراین بهره گیری از فناوری کشت بافت گیاهی می تواند به حفظ و گسترش این گونه کمک نماید. این فناوری به طور بالقوه می تواند در مدت زمان نسبتا کوتاه شمار زیادی نهال از این گونه را باززایی نماید. از این رو در پژوهش حاضر وضعیت باززایی درون شیشه ای کهور ایرانی، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در اجرای آزمایش های این پژوهش از ریزنمونه های گره و میانگره و محیط کشت پایه موراشیگ و اسکوک (MS) استفاده شد. برای پینه زایی از سه تنظیم کننده رشد تو فور دی 2,4-D (25/0تا 3 میلی گرم بر لیتر)، بنزیل آدنین (BA) (5/0 میلی گرم بر لیتر) و نفتالن استیک اسید(NAA) (1تا 5 میلی گرم بر لیتر) به صورت مجزا یا در ترکیب با هم، برای باززایی شاخه از تنظیم کننده های رشد BA (5/0تا 5 میلی گرم بر لیتر)، کاینتین Kin (1تا 4 میلی گرم بر لیتر) و تیدیازورون TDZ (1/0تا 1 میلی گرم بر لیتر) در ترکیب با زغال فعال AC (2، 3و یا 5 گرم بر لیتر) و جیبرلیک اسید GA3 (2 میلی گرم بر لیتر) استفاده شد. در آزمایشی دیگر، جهت بهبود شاخه زایی، از محیط های کشت پایه مختلف شامل محیط هایی با غلظت های مختلف ماکرو و میکرو MS و WPM همراه با غلظت های مختلف ویتامین های B5، WPM و MS در ترکیب با 3 میلی گرم بر لیتر BA در ترکیب با 3 گرم بر لیتر AC و 2 میلی گرم بر لیتر GA3 استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین تیمار های تنظیم کننده رشد برای پینه زایی محیط کشت حاوی غلظت 5/1 میلی گرم بر لیتر BA که بافتی ترد و به رنگ قهوه ای روشن و هفتاد و پنج درصد پینه زایی را داشته و محیط کشت حاوی 5/1 میلی گرم بر لیتر D-2,4 5/0 میلی گرم بر لیتر BA (100%) پینه زایی را نشان می دهند. بهترین تیمار های تنظیم کننده رشد برای شاخه زایی محیط کشت حاوی غلظت 2 میلی گرم بر لیتر BA 3 گرم بر لیتر AC 2 میلی گرم بر لیتر GA3بود. بهترین محیط کشت برای شاخه زایی مربوط به محیط کشت حاوی Ms macro Ms micro vitamin Ms یا