حبیب اله سعیدی نیا

در آغاز دهه چهل بوشهر فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس بود که ازلحاظ سیاسی تحت تابعیت استان فارس قرار داشت. بنادر و جزایر خلیج فارس و نواحی پس کرانه ای آن در دوره های گذشته به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی و همچنین وضعیت اقلیمی آن همیشه دارای جمعیت محدود و از تراکم جمعیتی پایینی برخوردار بود. درگذشته هر زمان اوضاع سیاسی کشور آرام و توجه دولت به بنادر و جزایر بیشتر می شد، رونق اقتصادی و تجاری باعث جذب جمعیت و رشد شهرنشینی در این نواحی بود و به محض ناامن شدن اوضاع، جمعیت نیز پراکنده می شد. در آغاز دهه چهل شمسی با اجرای اصلاحات ارضی شرایطی فراهم شد که جمعیت روستایی نیز امکان تحرک و مهاجرت بیشتری یافت. در این پژوهش سعی بر آن است تا شرایطی که موجب تسریع روند مهاجرت­های روستایی در فرمانداری کل در دهۀ چهل و پنجاه شد، بررسی شود. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی با تکیه بر اسناد و منابع تاریخی است. طبق یافته­های پژوهش در سال­های دهه چهل و پنجاه این منطقه با مهاجرت­های گسترده­ای روبه رو شد. علاوه بر اجرای اصلاحات ارضی که بخش عمده­ای از نیروی کار در مناطق روستایی را آزاد کرد و این نیروی اضافی برای پیدا کردن کار راهی شهر شدند، شرایط اقلیمی و جوی منطقه و محرومیت بیش از حد مناطق روستایی نیز از دلایل عمده گسترش مهاجرت­های روستایی در فرمانداری­کل بنادر و جزایر بود. این منطقه که در سال­های قبل از دهه چهل دارای کمترین میزان شهرنشینی در کشور بود، در سال­های بعدازآن با رشد شهرنشینی بالایی مواجه شد.