حبیب اله سعیدی نیا

یکی از چالش های اصلی شهرهای بزرگ جهان، مواجهه با بحران هایی است که به شکلی ناخواسته با زندگی انسان ها آمیخته شده و گاهی به نظر می رسد گریزی از آنها نیست. بحران ها جزو عناصر اجتناب ناپذیر زندگی انسان به شمار می روند و همیشه خطر وقوع آنها ذهن انسان را مشوش کرده است. فرآیند مدیریت بحران شهری شامل برنامه ریزی، پیش بینی، تجهیز، هماهنگی، اجرا، تجزیه و تحلیل، مستندسازی، اسکان موقت و بازسازی پس از وقوع حوادثی مانند آتش سوزی های شدید، برف، طوفان، سیل، خشکسالی، قحطی، انفجارهای ناخواسته، بیماری های واگیر، قطعی های طولانی مدت آب، برق و گاز، زلزله، رانش زمین، جنگ و خطرات ناشی از آن است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل خطرات طبیعی و ارزیابی تاب آوری شهری در برابر زلزله و سیلاب در شهر خورموج و شهرستان دشتی انجام شده است. این منطقه به واسطه موقعیت زمین ساختی در ناحیه چین خورده منظم زاگرس و مجاورت با گسل های فعال، از جمله کازرون، مند، خورموج و درنگ، در زمره پهنه های با خطر لرزه ای بالا در جنوب ایران قرار دارد. از سوی دیگر، شرایط توپوگرافی، تمرکز جریان های سطحی و توسعه نامتوازن شهری، خطر وقوع سیلاب های ویرانگر را در محدوده شهری تشدید کرده است. ازاین رو، مطالعه حاضر با رویکردی چندبعدی، به بررسی زمین ساخت، لرزه خیزی، سیلاب خیزی و نظام مدیریت بحران شهری خورموج پرداخته و راهکارهایی برای ارتقای تاب آوری کالبدی–اجتماعی منطقه ارائه می دهد. در بخش نخست، ساختارهای زمین ساختی و لرزه خیزی منطقه با استفاده از داده های زمین شناسی، نقشه های گسل و تحلیل زمین لرزه های تاریخی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که فعالیت گسل های عامل اصلی ناپایداری های زمین شناسی و تمرکز لرزه خیزی در شهر خورموج و به طور کلی شهرستان دشتی است. پهنه بندی خطر زلزله با بهره گیری از داده های مکانی و شاخص های لرزه ای نشان داد که بخش های شمالی و شمال شرقی شهر خورموج در محدوده خطر بسیار زیاد و بخش های جنوبی در پهنه خطر زیاد تا متوسط قرار دارند. برآورد شدت لرزش در سناریوی محتمل بین VII تا VIII در مقیاس مرکالی اصلاح شده است که می تواند منجر به تخریب متوسط تا شدید 10 تا 60 درصد از ساختمان های شهری گردد. در بخش دوم، خطر سیلاب شهری در خورموج با استفاده از داده های هیدرولوژیکی، نقشه های توپوگرافی و بازدیدهای میدانی بررسی شد. یافته ها بی