سیدناصر جابری

شیخ غلامعلی حکیم شیرازی، عارف، فیلسوف، متفکر و شاعر شیعه مذهب اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری قمری است. او کسی است که کوشید تا کلام و آموزه های خود را با زبان و بیان قله های باشکوهی چون حافظ و نظامی ارائه دهد و در این مسیر، اشعار بازگشت را تا پایان دوران قاجار امتداد داد. بر این اساس، زندگی و اندیشه های غلامعلی حکیم شیرازی شایسته تأمل و تحقیق است. در این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی انجام شده است، ضمن معرفی این شاعر گمنام، به ویژگی های شعر و اندیشه های او پرداخته شده است. پرسش اساسی این پژوهش این است که «حکیم شیرازی کیست و جهان بینی و شعر او چیست؟» بررسی دیوان اشعار او نشان می دهد که این اثر آمیزه ای از آموزه های اسلامی و شیعی، حکمت والای ملاصدرا، عرفان ابن عربی، اندیشه های نو و مدرن حافظ است. حکیم قصایدی به تقلید از زبان و سبک خراسانی سروده است، غزل هایی به تقلید از حافظ در قالب های دوتایی و ترکیبی سروده است و از تقلید فراتر نرفته و کوشیده است تا نمونه هایی از ترنجی های سعدی بیاورد. در این پژوهش، ضمن معرفی این شاعر گمنام، سعی شده است ویژگی های شعر و اندیشه های او بررسی شود. در واقع، حکیم شیرازی در عصر تجدد می زیست و در تقلید از سنت های عرفانی محصور بود، اما گرایش های عرفانی و زاهدانه او را نسبت به شرایط سیاسی و اجتماعی زمان بی تفاوت نمی کرد.