راضیه خرم آبادی

زمینه: اضطراب امتحان به عنوان یک پدیده شایع و مشکل آفرین در نظام آموزشی مطرح می-شود و یکی از مؤثرترین چالش ها برای دانش آموزان در دوران تحصیل می باشد. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به صورت فشرده، به عنوان یک مداخله مؤثر در درمان اختلالات اضطرابی مطرح شده است که بررسی ها در این حوزه، به ویژه اثربخشی آن بر اضطراب امتحان، بسیار اندک است. هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر شناخت درمانی فشرده مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودتنظیمی تحصیلی، استرس ادراک شده و تاب آوری دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان انجام شده است. روش‏شناسی: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و وجود گروه گواه انجام شده است.جامعه آماری، دانش آموزان دختر متوسطه اول شهر مشهد بودند. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای بود. پس از اجرای آزمون تشخیصی (پرسشنامه اضطراب امتحانTAI ) و مصاحبه بالینی. افراد به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش (n=20) و گواه (n=20) تقسیم شدند. شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی به صورت فشرده، به مدت 8 جلسه در طی سه هفته برای گروه آزمایش اجرا شد و گروه گواه هیچ مداخله ای دریافت نکردند. قبل و بعد از مداخله، از تمام آزمودنی ها، آزمون های خودتنظیمی تحصیلی (ASRQ)، تاب آوری کونور و دیویدسون (2003)، استرس ادراک شده کوهن (1983) گرفته شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آزمون تحلیل کوواریانس تک متغیره و چندمتغیره، استفاده شد. یافته‏ها: یافته های پژوهش نشان داد که شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی فشرده، افزایش معنی داری درخودتنظیمی تحصیلی (P<0.05) و استرس ادراک شده (P<0.05) و تاب آوری (P<0.05) دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان ایجاد کرده است. نتیجه‏گیری: استراتژی های زیربنایی MBCT در بهبود اضطراب امتحان بسیار کارآمد بوده و از آثار زیان بار اضطراب در زندگی دانش آموزان جلوگیری به عمل می آورد. بنابراین، از این درمان می توان در مدارس و مراکز آموزشی جهت ارتقا سطح سلامت روان و پیشرفت عملکرد تحصیلی دانش آموزان استفاده کرد.