یوسف دهقانی

زمینه: مفهوم ارزش مکانی یکی از مهمترین مباحث ریاضی در دورة ابتدایی است که آموزش رسمی آن از پایة اول آغاز می شود و تا پایة ششم ادامه دارد. بسیاری از کودکان در درک این مفهوم دچار عدم درک و چالش های مختلفی می شوند. هدف: هدف از انجام این پژوهش ساخت مدلی بر پایة داده های جمع آوری شده است که بتواند فرایند شکل گیری و مراحل مختلف ادراک کودکان در این مفهوم را تبیین نماید. روش‏شناسی: پژوهش حاضر با بهره گیری از روش کیفی و با رویکرد نظریۀ زمینه ای انجام شده است. داده های کیفی از طریق مشاهدة مستقیم و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با کودکان حدوداً 6 تا 10 ساله جمع آوری شده و پس از تفسیر، تبادل نظر و کدگذاری دقیق توسط تیم پژوهشی، مدل نهایی تحقیق ارائه گردیده است. یافته‏ها: یافته های این پژوهش نشان داد که مفهوم ارزش مکانی جنبه های مختلفی از قبیل تسلط بر دنبالة اسامی، تشخیص عدد اصلی، تسلط به عدد ترتیبی، درک و تشخیص دسته، درک ابتدایی مفهوم ده و درک پیشرفتة آن و استراتژی های شمارش را شامل می شود و کودکان در درک این مفهوم دچار چالش های مختلفی می شوند. چالش های کودکان در درک مفهوم ارزش مکانی نیز شامل خطاها، حالت رفت و برگشتی و عدم کاربرد مفاهیم هستند. نتیجه‏گیری: پس از تحلیل یافته ها، نتیجه گرفته شد که درک مفهوم ارزش مکانی برای کودکان 6 تا 10 ساله، در راستای تسلط بر تمام مراحل مفهوم ارزش مکانی اتفاق می افتد و در این میان چالش هایی برای آن ها به وجود می آید که مرتفع شدن آن ها به درک بهتر ارزش مکانی کمک می کند. همچنین نگهداری ذهنی عدد و درک مفهوم دسته ده تایی به درک پیشرفته از دسته بندی می انجامد. تسلط بر مفهوم واحد نیز پیش نیاز ورود به درک پیشرفتة مفهوم ده می باشد که پایه و مبنای دستگاه عددی است و بیشتر کودکان بر آن مسلط نبودند. بعلاوه تعداد بسیار کمی از کودکان به پیشرفته ترین سطح از درک ارزش مکانی رسیدند. واژگان کلیدی: مفهوم ارزش مکانی- ادراک کودکان- مفهوم واحد- دسته بندی ده تایی- مفهوم ده