مهدی خزایی

مخاطرات جوی ازجمله توفان های گرمسیری سبب رخداد بارش های سنگین، رعدوبرق، سیل، خسارات ناشی از بادهای مخرب و چندین نوع خسارات دیگر در مناطق تحت نفوذ خود می شوند. علوم جوی تنها قادرند احتمال وقوع چنین مخاطراتی را پیش بینی و ارزیابی نموده و در قالب هشدارهای آب و هوایی، سازمان های ذی ربط را جهت مدیریت بحران ناشی از رخداد این گونه حوادث مطلع نمایند. هدف از انجام پژوهش حاضر مطالعه اقلیمی و بازساخت مکانی توفان های گرمسیری مخاطره آمیز و مؤثر بر سواحل جنوب شرقی ایران می باشد. داده های اولیه مورد استفاده در این پژوهش نتایج حاصل از مطالعه محقق در پژوهش دیگری است. جهت تعیین مسیر توفان های شناسایی شده از نقشه های مربوط به پیچانه های جوی، فشار تراز دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل و فرارفت تاوایی تراز 500 میلی بار و پوشش ابر استفاده گردید. این نقشه ها که در بازه های شش ساعته تهیه شده است با وارد نمودن موقعیت مرکز پیچانه های جوی که کمترین ارتفاع را به خود اختصاص داده بود در محیط نرم افزار ARC Map و سپس انطباق آن با سایر نقشه ها ، مسیر هرکدام از توفان های حاره ای شناسایی شده گردید. نتایج این مطالعه نشان داد از نظر فراوانی مکانی تمامی توفان های شناسایی شده دریای عرب و عرض های تقریبی 15 درجه شمالی را جهت تکوین و نهایتاً توسعه خود به سمت سواحل جنوب و جنوب شرقی ایران را برگزید ه اند و این توفا ن ها ازنظر حرکت و جابجایی عمدتا مسیر جنوب شرق – شمال غرب را انتخاب نموده اند بطوریکه 15 توفان از 30 توفان حاره ای شناسایی شده دارای چنین ویژگی می باشند. شعاع اثرگذاری این توفان ها نوار مرزی جنوب شرق کشور را به شدت مورد تهاجم قرار داده و در سوپر سیکلونهایی مثل گونو خسارات جبران ناپذیری را به این مناطق وارد نموده اند.