حسین مهتدی

یکی از مؤثرترین روش های نقد متون ادبی به ویژه رمان، روش جامعه شناختی است که در آن رابطه ساختار و محتوای رمان در دگرگونی دولت، جامعه و محیطی که اشخاص در آن متولد شده اند، همچنین چگونگی بازتاب و بازنمایی هنری جامعه در دنیای داستانی آن بررسی می شود. روش انجام این تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد جامعه شناختی است. رویکرد جامعه شناختی در تحلیل متون ادبی، تلاشی برای کشف رابطۀ میان ادبیات و ساختارهای اجتماعی است؛ بویژه در آثاری که می تواند بازتاب دهندۀ نابرابری ها، آسیب ها و تنش های اجتماعی باشد. از این منظر، ادبیات تنها بازتابی از تخیل نویسنده نیست، بلکه بازنمایی از واقعیت های اجتماعی، نابرابری ها، تنش ها و ساختارهای قدرت است. رویکرد جامعه شناختی به متون ادبی، امکان تحلیل وضعیت های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی را از خلال روایت های ادبی فراهم می آورد. در این راستا، پژوهش حاضر با بهره گیری از این رویکرد و با روش توصیفی _ تحلیلی، به بررسی رمان مقامرة على شرف اللیدی میتسی اثر احمد المرسی می پردازد. هدف اصلی، تحلیل بازتاب مسائل اجتماعی جامعۀ مصر در قالب روایت داستانی این رمان است. یافته های پژوهش نشان می دهد که رمان، تصویری انتقادی و واقع گرایانه از جامعۀ مصر معاصر ارائه می دهد؛ جامعه ای که با ساختار ناعادلانه و نفوذ سیاستمداران در لایه های مختلف جامعه قابل مشاهده است. احمد المرسی بارها مسائل اجتماعی همچون: فقر و تنگدستی، خشونت و آسیب های جسمی و روانی، اعتیاد جوانان و حتی حیوانات، رقابت خصمانه، از خودبیگانگی، قدرت و ثروت سیاستمداران و تجمل گرایی طبقه مرفه جامعه را که تصویری عینی از جامعه مصر و ویژگی های آن را به نمایش می گذارد.