حمیدرضا نوریزدان

ذرت Zea mays L. با دوره رشد نسبتا کوتاه و عملکرد بالا، گیاهی پرسود است. میزان عملکرد دانه در این گیاه در واحد سطح نسبت به گیاهان مشابه به مراتب بیشتر بوده، بالا ترین ارزش را در بین غلات از نظر تامین انرژی داشته و روز به روز بر اهمیت آن جهت تغذیه انسان و تعلیف دام و طیور افزوده می گردد. لذا به نژادگران گیاهی بایستی همواره درجست و جوی ژنوتیپ های مطلوب و جدید ذرت باشند. حداکثر پتانسیل ژن های کنترل کننده عملکرد خود به عوامل محیطی تولید وابسته می باشند، از همین رو پژوهش حاضر با هدف بررسی سازگاری 16 رقم هیبرید ذرت از لحاظ صفات مورفولوژیک، ارزیابی عملکرد، برآورد تفاوت های موجود، مطالعه روابط علی بین عملکرد دانه و اجزای عملکرد در شرایط نرمال، تنش خشکی و آفت و همچنین انتخاب رقم برتر برای کشت در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال1395 انجام شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که هیبرید های مورد مطالعه از نظر تمام صفات دارای تفاوت معنی دار آماری در سطوح احتمال یک و پنج درصد در محیط نرمال هستند اما در محیط تنش خشکی صفات تعداد بلال و وزن چوب بلال و در زمین آفت تعداد ردیف، قطر دانه، طول دانه و وزن چوب بلال غیر معنی دار شدند. همچنین مقایسه میانگین با روش آزمون چند دامنه ای دانکن نشان داد که برترین هیبرید از نظر عملکرد دانه، در محیط نرمال هیبرید سیلوکنگ و هیبرید p484 دارای بیشترین عملکرد دانه در دو محیط تنش خشکی و آفت بود. کمترین عملکردها در دو محیط نرمال و آفت هیبرید p626، در محیط تنش خشکی هیبرید p454 بود. بر اساس نتایج همبستگی صفات تعداد بلال، ارتفاع بوته، تعداد ردیف در بلال، قطر دانه و وزن چوب بلال دارای همبستگی مثبت و معنی دار در محیط نرمال شدند. صفات تعداد ردیف در بلال، دانه در ردیف، قطر بلال و وزن بلال در محیط تنش خشکی و صفات قطر بلال و تعداد روز تا جوانه زنی نیز در محیط آفت با عملکرد همبستگی مثبت و معنی دار در سطح 1 و 5 درصد بودند. نتایج رگرسیون نشان داد تعداد بلال، ردیف در بلال، وزن صد دانه، وزن بلال و وزن چوب بلال وارد مدل شدند و در مجموع 90 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. در محیط تنش خشکی صفات ردیف در بلال، طول دانه، دانه در ردیف، تعداد بلال و ارتفاع وارد مدل شده و 55 ردصد از تغییرات رو تو