حمیدرضا نوریزدان

مقاومت گیاهان به تنش خشکی به علت پیچیده بودن اثرات متقابل بین عوامل تنش و نیز تنوع پدیده های فیزیولوژیکی، ، بیوشیمیایی و مولکولی مؤثر بر رشد و نمو گیاه بسیار پیچیده است و بنابراین شناخت آثار تنش خشکی در گیاهان ضروری بنظر می رسد. . به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد، ، اجزای عملکرد دانه، ، ویژگی های مورفولوژیک، ، فنولوژیک و فیتوشیمیایی در ژنوتیپ های سورگوم دانه ای، ، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و در سه زمین جداگانه در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس انجام شد. . تیمارهای خشکی آزمایش شامل محیط نرمال ( تامین 100 درصد نیاز آبی گیاه)، ، محیط تنش خشکی متوسط (75 درصد نیاز آبی) و محیط تنش خشکی شدید ( 50 درصد نیاز آبی) و 8 ژنوتیپ سورگوم دانه ای در نظر گرفته شد. . تجزیه واریانس ساده جداگانه داده های هر سه محیط نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر تمام صفات دارای تفاوت معنی دار آماری در سطح احتمال یک درصد هستند. . نتایج حاصل از تجزیه مرکب سه محیط نشان داد که بین ژنوتیپ ها در مورد تمامی صفات اختلاف معنی داری وجود دارد. . اثر محیط نیز برای همه ی صفات معنی دار بوده که بیانگر تاثیر منفی روی صفات در اثر اعمال تنش می باشد. . اثر متقابل ژنوتیپ و محیط برای تمامی صفات به جز تعداد روز تا گلدهی معنی دار شد که نمایانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ ها در محیط های مختلف است. . همچنین مقایسه میانگین با روش آزمون چند دامنه ای دانکن نشان داد که ژنوتیپ pa. 867 دارای بیشترین عملکرد دانه در هر سه شرایط تنش خشکی نرمال (41/88 کیلوگرم در هکتار)، ، تنش خشکی متوسط (56/83 کیلوگرم در هکتار ) و تنش خشکی شدید (62/60 کیلوگرم در هکتار ) بود. . بر اساس نتایج همبستگی صفات، ، بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه در تک بوته در محیط نرمال مربوط به صفات وزن علوفه تر (**81/0 r=)، ، قطر ساقه (**70/0 r=)، ، طول پانیکول (*67/0 r=)، ، ارتفاع گیاه (*66/0 r=)، ، وزن هزاردانه (*64/0 r=) و آنزیم سوپراکسید دسموتاز (*60/0 r=) بود. . صفات وزن علوفه خشک (**81/0 r=)، ، وزن علوفه تر (**78/0 r=)، ، تعداد برگ در بوته (*77/0 r=)، ، قطر ساقه (**65/0 r=)، ، تعداد روز تا گلدهی (**65/0 r=)، ، آنزیم پراکسیداز (**63/0 r=) و تعداد روز تا رسیدگی (**62/0 r=