حمیدرضا نوریزدان

زمینه: خشکسالی، با به مخاطره انداختن کشاورزی، امنیت غذایی جامعه را تهدید می کند. سورگوم نیاز آبی کم، عملکرد و کارایی مصرف آب بالایی در مقایسه با سایر غلّات مانند ذرّت و گندم دارد. با توجه به محدودیت کشت این محصول در ایران و استان بوشهر، نیاز به شناسایی و معرفی ارقام سازگار میباشد. هدف: دو هدف اصلی پروژه عبارتند از الف- مطالعه میزان و ساختار تنوع در بین ژرم پلاسم های جمع آوری شده از بانک های ژن آلمان و استرالیا با استفاده از روش های آماری چند متّغیره به منظور امکان استفاده از پتانسیل موجود در برنامه های به نژادی سورگوم در ایران، بویژه در استان بوشهر و ب- تجزیه و تحلیل روابط بین صفات برای تجزیه و تحلیل الگوهای آنها و درک چگونگی ارتباط 13 صفت مورفولوژی با یکدیگر. روش‏شناسی: پژوهش در قالب طرح آگمنت با 62 ژنوتیپ و 7 شاهد در دانشکده کشاورزی دانشگاه خلیج فارس در برازجان انجام گرفت و 5 نمونه از ده نمونه در هر ردیف به طور تصادفی انتخاب شد و محاسبه تعداد روزها تا زمان جوانه زنی و زمان سنبله دهی ،اندازه گیری صفات مرفولوژیک(ارتفاع بوته,تعداد برگ,تعدادپنجه)و عملکرد دانه انجام شد. یافته‏ها: نتایج حاصل از ماتریس همبستگی نشان داد که صفات مرتبط با فنولوژی (تعداد روز تا سبز شدن، تعداد روز تا پنجه زنی) با صفات مربوط به عملکرد (وزن خوشه، تعداد دانه در خوشه) همبستگی مثبت داشتند. قطر ساقه و سطح برگ با بسیاری از صفات زراعی دیگر همبستگی مثبت داشتند. عملکرد با تعداد دانه در خوشه همبستگی مثبت قوی داشت. بر اساس رگرسیون مرحله ای وزن هزار دانه، تعداد دانه در خوشه و قطر ساقه بخش عمدهای از عملکرد دانه را توجیه کردند . نتایج تجزیه مسیر نشان داد که وزن هزار دانه و تعداد دانه در خوشه مهم ترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه بودند که به طور مستقیم بر آن تأثیر داشتند. بیشتر تأثیر قطر ساقه بر عملکرد، به طور غیر مستقیم و از طریق دو صفت دیگر بود. تجزیه به مولفه های اصلی برای شناسایی مولفه های اصلی موثر بر تنوع فنوتیپی با استخراج پنج مؤلفه در مجموع 18/76 درصد از تنوع فنوتیپی را توجیه کردند. مؤلفه اول که مهم ترین عامل و بیشترین تاثیر را داشت به صفات مرتبط با عملکرد مربوط بود. بر اساس تحلیل عاملی، پنح عامل شناسایی شد. عامل اول که مهم ترین عامل بود شامل صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه بود که عا