سیدناصر جابری

شعر با زبان خاص خود، ارتباط تنگاتنگی با اسطوره دارد و تاریخ نشان می دهد که این ارتباط در زمان های مختلف اندک و بسیار شده؛ اما هرگز قطع نشده است. بسیاری از منتقدان، اسطوره را اساس شعر و ادبیات می دانند و گروهی دیگر شعر را بستر نمایش اساطیر معرفی می کنند. امروزه هرچند صنعت و پیشرفت های علمی، زمینۀ بروز اسطوره ها را در جامعه کم رنگ کرده اند، اما شعر همچنان جایگاه بروز این گونه محتویات ذهنی بشر است. این پژوهش بر آن است تا بر اساس طبقه بندی اسطوره ای لارنس کوپ، اساطیر موجود در شعر بیابانی را طبقه بندی و در پیوند با موضوعات و مسائل اجتماعی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. محمد بیابانی به عنوان یکی از شاعران معاصر که علاقۀ خاصی نیز به ایران باستان و اساطیر آن دوره دارد، در شعر خویش پیوند نزدیکی با اساطیر برقرار کرده است. با بررسی اساطیر موجود در سروده های بیابانی درمی یابیم که او با نگاهی متفاوت از بن مایه های اساطیری بومی، ملی، مذهبی و عرفانی به وفور بهره گرفته است و هم با تکیه بر روساخت و نیز غنای زیرساخت افکار و اندیشه های اجتماعی خویش با این عناصر اساطیری، شعری متفاوت را آفریده است. بنتایح نشان می دهد که تقسیم بندی های پنج گانۀ اساطیر لارنس کوپ تا حد بسیاری بر اساطیر و مؤلفه های اسطوره ای به کاررفته در شعر محمد بیابانی منطبق است. در میان دسته بندی های پنج گانه، اسطوره های قهرمان، اسطوره های نجات و اسطوره های آفرینش پررنگ تر است.