سیدناصر جابری

پرداختن به تصوف و عرفان همواره از موضوعات مهم و اساسی ادب یات و فرهنگ وتمدن جامعه ی ما و دنیای اسلام بوده است که در پی آن توجه به آداب و رسوم، طریق تصوف و عقاید و اند یشه های اهل خانقاه و صوفیه بسیار اهمیت داشته؛ به گونه ای که رعایت نمودن درست و دقیق همین آداب و عقاید صوفیه و پرداختن به معانی حقیقیِ ظاهر و باطن لباس صوفیه، که به آن اعتقاد داشتند، باعث می شود تا سالکان و مریدان بتوانند مراحل سلوک را طی کنند، جزء فرقه ی صوفیه به حساب آیند و نزد شیخ و مرشد پذیرفته شوند. از جمله این عقاید و رسوم، توجه به پوشش و لباس صوفیه بود که می توان به خرقه و مرقعه ی وصله دار آنها اشاره کرد که در نزد مشایخ و بزرگان صوفیه بسیار با ارزش بوده و به وصله دار بودن و کهنگی آن افتخار می کردند. از نشانه های اصلی صوفیه و اهل تصوف، پوشیدن این لباس بود که در عین مهم و با ارزش بودن آن، گاهی توسط خود صوفیان نیز مورد خودانتقادی و نقد درون گفتمانی قرار می گرفت. در این پژوهش ، ما به بررسی این نقدها خواهیم پرداخت و با مطالعه و بررسی آن، زوایای مختلفی از اهداف پوشیدن این لباس توسط صوفیان و دیگر عارفان را مشخص خواهیم نمود. سپس به طور خاص، به بررسی خرقه ی صوفیان در دو کتاب «کشف المحجوب» و «مصباح الهدایه» پرداخته ایم و از نقد و نظرات دیگر کتاب های عرفانی در زمینه ی تصوف در این راستا نیز بهره برده ایم. بررسی نمونه ها، آمار و مثال ها نشان داد که خرقه پوشی تا چه اندازه برای اهل تصوف و صوفیان ارزشمند بوده و آن را ارج می نهادند . پس در این پژوهش، به معرفی جامهی مرقعه و شرایط مربوط به آن و قبول بار سنگین عقای د صوفیه در این نوع پوشش می پردازیم و نقد ها یی که بر خرقه وارد شده را شرح میدهیم. از اهداف و علت این نقد ها خواهیم گفت : که صوفیان جهت دور نگه داشتن ارکان حقیقی جریان تصوف و خرقه پوشی از آسیب های اجتماعی، گروه ها و افراد مختلف، که با پوشیدن خرقه اهداف گوناگونی را دنبال می کردند، به نقد خرقه پوشی در میان خودشان می پرداختند تا طریق درست و صحیح خرقه پوشی در تصوف را نشان دهند.