سوران رجبی

نوجوانی به دوره ای از رشد اطلاق می شود که بین کودکی و بزرگسالی است. به همین دلیل نوجوانی غالباً یک دوره-ی انتقالی است (احدی و جمهری،1384). نوجوانی، مشخصه دورانی از زندگی انسان است که از سال های کودکی و حمایت بی چون و چرای خانواده فاصله می گیرد و بزرگسالی و استقلال عملی را تجربه می کند. هیجانات نوجوانی و پیامدهای روانی این دوره به قدری است که متخصصان علوم رفتاری این سال ها را با عباراتی نظیر دوره توفان و فشار، دوران منفی و زندگی تشنج آمیز توصیف می کنند و معتقدند که اگر نوجوان این دوره را بدون مشکل سپری نماید، به بزرگسال سالمی تبدیل خواهد شد و نقش خود را خوب ایفا خواهد کرد، اما اگر در این گذر دشواری هایی بوجود آید بهداشت روانی نوجوان از مسیر اصلی منحرف و به بی راهه کشیده می شود. الکایند (1987)، برخی از ویژگی های روانی نوجوانان را که به اعتقاد او حاکی از تفکر خود مرکزبینی آنهاست، به ترتیب زیر بیان کرده است ( پاپالیا ، دیان.ای و همکاران، 1992؛ به نقل از احدی و جمهری، 1384). 1- انتقاد از افراد صاحب قدرت 2- تمایل به مجادله 3- توجه به خود 4- خودمحوری 5- بلا تصمیمی 6- دوگانگی در فکر و عمل. طبیعی است که بروز این حالات روانی و صفات جدید ناشی از آن، که در هر نوجوانی با شدت و ضعف بسیار آشکار می شود، و گاهی متناقض به نظر می رسد، نوجوان را به موجودی ناسازگار تبدیل می کند. خیال پردازی، مدپرستی و قهرمان دوستی خصوصیت هایی است که در برخی نوجوانان بویژه در دوران ابتدایی بلوغ شدت می گیرد. میل به تأیید و تقویت در نوجوان زیاد می شود. با توجه به خصوصیاتی که ذکر شد نوجوانان در دوره ای از زندگی به سر می برند که سریع تر به اختلالات روانی دچار می شوند (احدی و جمهری، 1384). دوره ی نوجوانی با تحولات فراوانی در زمینه های زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی همراه می باشد و هر یک از این تغییرات می تواند یک عامل بحران زا برای نوجوان محسوب گردد و در مواردی موجب بروز مشکلات رفتاری برای آنها شود، بررسی و تفحص پیرامون این تحولات و مشکلات حائز اهمیت بسیاری می باشد (جعفر انیسی و همکاران، 1386). این عقیده که نوجوانی زمان طوفان و فشار هیجانی است اولین بار توسط جی استانلی هال ( 1904) بیان شد و تا کنون هم جزء مهم ترین بحث ها است. طبق دیدگاه طوفان و فشار، نوجوانی یک دوره ی خطرپذیری مانند سوء مصرف مواد، بزهکاری