سوران رجبی

زمینه: وابستگی به مواد به عنوان یک مشکل بهداشتی، روانشناختی، و اجتماعی در قرن حاضر، ابعاد جسمی و روانشناختی افراد مصرف کننده را تحت تأثیر قرار می دهد. درمان های روان شناختی مختلفی برای بهبود علائم روان شناختی حاصل از اعتیاد پیشنهاد شده است که یکی از آن ها، درمان حساسیت زدایی و بازپردازش بوسیله حرکت چشمی است. هدف: این پژوهش به دنبال تعیین تأثیر درمان حساسیت زدایی و بازپردازش بوسیله حرکت چشمی بر بهبود عملکردهای اجرایی، تنظیم ‎شناختی هیجان و کنترل وسوسه در بیماران وابسته به مواد مخدر بود. روش شناسی: روش این تحقیق نیمه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. نمونه تحقیق 30 نفر مرد دارای اعتیاد به مواد مخدر بودند که به شیوه غیرتصادفی هدفمند از بین رهجویان کمپ میلاد شهرستان برازجان انتخاب شدند و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. ابزار این تحقیق، مصاحبه بالینی DSM-5، تست ویسکانسین (گرانت و برگ، 1948)، آزمون برج لندن (شالیس، 1982)، آزمون استروپ (استروپ، 1935)، پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001)، و آزمون عقاید وسوسه‎انگیز (رایت، 2003) بود. بعد از انجام آزمون ها، گروه آزمایش به مدت 6 جلسه درمان حساسیت زدایی و بازپردازش بوسیله حرکت چشمی دریافت کرد و گروه کنترل در لیست انتظار برای درمان منتظر ماند. در پایان، پس آزمون دوباره انجام گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که درمان حساسیت زدایی و بازپردازش بوسیله حرکت چشمی بر کاهش روش های ناسازگار تنظیم شناختی هیجان و افزایش روش های سازگار تنظیم شناختی هیجان تأثیر معنادار داشته است. همچنین درمان EMDR موجب افزایش معنادار انعطاف پذیری ذهن و حل مسئله شد اما در کنترل وسوسه مصرف و بازداری پاسخ اثر معناداری نداشت. نتیجه گیری: درنتیجه می توان از درمان حساسیت زدایی و بازپردازش بوسیله حرکت چشمی برای بهبود تنظیم شناختی هیجان و بهبود برخی از عملکردهای شناختی در افراد دارای سوءمصرف مواد بهره برد.