علی فخری

حوزه خلیج فارس دارای حدود دو-سوم از ذخایر نفتی دنیا است و بسیاری از بوم سامانه های دریایی آن به طور جدی در معرض خطر آلودگی نفتی قرار دارند. بنابراین مطالعه بروی وضعیت آلودگی هیدروکربن های نفتی خلیج فارس از اهمیت بالایی برخوردار است. هیدروکربن های آروماتیک حلقوی (PAHs) به علت پراکنش وسیع در محیط زیست و اثرات سرطان زایی و جهش زایی برای موجودات زنده یکی از مهمترین آلایندهای شیمیایی هستند. در این تحقیق غلظت و منشا 14 ترکیب PAHs در آب دریا سواحل استان بوشهر در طی دو فصل مورد بررسی قرار گرفت. نمونه های آب دریا از 4 ایستگاه گناوه، بوشهر، دیر و نایبند جمع آوری و درون یونولیت حاوی یخ قرار گرفت و به آزمایشگاه مرکز مطالعات و پژوهش های خلیج فارس انتقال یافت و تا زمان انجام آنالیز در دمای 20- نگه داری شدند. جهت استخراج ترکیبات آلی از نمونه های آب دریا از روش استخراج مایع-مایع (LLE) استفاده شد. اجزا به کمک دستگاه GC-MS آنالیز و بازیافت ترکیبات PAHs بیش از 70 درصد بود. دامنه مجموع غلظت 14 ترکیب PAHs در آب دریا بین 1.5 تا 5.9 نانوگرم برلیتر بود. نتایج نشان داد که غلظت ترکیبات PAHs در نمونه های آب دریا در مناطق بین جزر و مدی استان بوشهر در مقایسه با دیگر مناطق خلیج فارس و سایر نقاط جهان بسیار پایین است. بیشترین غلظت ترکیبات PAHs در ایستگاه نایبند مشاهده شد. همچنین نتایج نشان داد که منشا ورودی ترکیبات PAHs در آب های ساحلی استان بوشهر از هر دو منشا نفتی (پتروژنیک) و سوختی (پایرولیتیک) با غالبیت ترکیبات نفتی است. در میان 14 ترکیب PAHs بررسی شده در نمونه های آب دریا، ترکیبات سه و چهار حلقه ای فراوانترین ترکیبات بودند.