علی فخری

با وجود گونه های بومی فراوان خیار دریایی در آب های ایران در جنوب کشور، تحقیقات قابل توجهی برای بررسی ویژگی های زیستی این جانور انجام نشده است. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف بررسی ساختار بافتی غدد جنسی گونه های مختلف خیار دریایی در سواحل بوشهر در شمال غرب خلیج فارس انجام شد. در این مطالعه، حدود 56 خیار دریایی از گونه های مختلف که در سواحل بوشهر یافت شدند، به صورت دستی طی ماه های مه و ژوئن سال 2023 جمع آوری شدند. برای شناسایی گونه های مختلف، ابتدا استخوانچه ها استخراج و با میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه های غدد جنسی در محلول فرمالین 10 درصد تثبیت شدند. سپس، برش های بافتی 6 میکرومتری از بافت غدد جنسی با استفاده از روش های روتین هیستولوژی تهیه شده و با میکروسکوپ نوری بررسی شدند. در مطالعه حاضر، پنج گونه شناسایی شد که شامل Holothuria atra، H. leucospilota، H. arenicola، H. parva و H. hilla بودند؛ همگی متعلق به راسته Holothuriida و خانواده Holothuriidae می باشند. تمامی این گونه ها gonochoric (دارای دو جنس مجزا) بودند. در هر دو جنس نر و ماده، تنها یک غده جنسی وجود داشت که از دسته هایی از لوله های بلند و منشعب (با طول متوسط بین 2 تا 7/4 سانتی متر و قطر متوسط 0/8 تا 3/5 میلی متر) در سمت چپ حفره سلومی در کنار روده تشکیل شده بود. غدد جنسی این گونه ها از نوع ناهمزمان بودند و تخم های پری ویتللوژنیک نیز در حاشیه لوله های غده جنسی ماده قابل مشاهده بود. به طور کلی، بر اساس یافته های این مطالعه، ساختار بافتی پایه ای غدد جنسی و همچنین زمان بلوغ جنسی گونه های مختلف خیار دریایی خلیج فارس مشابه است.