علی خضری

بررسی تصویر هنری در آیات قرآن کریم یکی از شیوه های انتقال معنی و مفهوم است و به همین سبب جایگاه والایی در عرصۀ ادبیات قرآنی دارد. تاکنون پژوهش های بسیاری در زمینۀ تصویرگری در قرآن کریم صورت گرفته است. اهمیت این پژوهش در بررسی آیات به شیوه های نوین و امروزی تصویرگری است که تأثیر به سزایی بر اندیشۀ خواننده و بیننده دارد. هدف بنیادین این پژوهش انتقال معنی و تفسیر آیات به مثابۀ یک عکس است و در خلال آن مبحث رنگ در ادبیات که بارها مورد پژوهش قرار گرفته است؛ اکنون با کمک هوش مصنوعی بیان می شود. در این راستا، این پژوهش بر پایۀ روش تطبیقی و بر اساس شگردهای عکاسی به بررسی تطبیقی آیات، از معنی و تفسیر واژگان به عکس، در قرآن کریم می پردازد. در پی این امر، رساله به چهار فصل تقسیم می شود: در فصل آغازین آن به کلیات طرح پرداخته شده است؛ سپس در فصل دوم تعاریفی از مهم ترین اصطلاحات و مفاهیم این پژوهش ارائه شده است. در فصل سوم با توجه به تعاریف ارائه شده دربارۀ شگردهای عکاسی، عکس هایی از صحنه پردازی آیات به دست آمد؛ این فصل با توجه به ژانرهای عکاسی به شش بخش (کانسپچوال، ماکرو، طبیعت، داستانی، فتوژرنالیسم، پرتره) تقسیم شد. در فصل چهارم پژوهش نیز با کمک یکی از بارزترین شگردهای عکاسی به بررسی آیات طبیعت در قرآن کریم پرداخته شده است؛ در این فصل با کمک هوش مصنوعی کدهای دقیقی از رنگ تصاویر در طبیعت به دست آمد، چنانکه با به دست آوردن این کدها موضوع هارمونی رنگ در آیات قرآن کریم مطرح شد. یافته ها نشان می دهد که شگردها و تکنیک های عکاسی در تصویرسازی آیات قرآن کریم و القای معنا و مفهوم آن تاثیر بسزایی دارد. چنانکه با کمک ژانر ماکرو توانستیم تصاویری ساده از ضرب المثل های قرآنی و صحنه های طبیعت همچون: کندوی زنبور عسل، لانۀ مورچه، تارهای عنکبوت و... را به نمایش بگذاریم. همچنین با کمک ژانر پرتره و با کمک علم چهره خوانی توانستیم حالات چهرۀ اشخاص در قیامت را که شامل: پرترۀ غافلگیری، غم، شادی، نفرت و... است را به تصویر بکشیم. به دست آمدن این تصاویر از طریق علم فیزیوگنومی، روانشناسی این شخصیت ها را تبیین کرد و خواننده را در فضای صحنه پردازی ها قرار داد. از دیگر نتایج مهم این پژوهش اثبات فرضیۀ هارمونی رنگ در تصاویر هنری قرآن کریم است؛ چنانکه هر واژه رنگی را به تصویر می بخشد و بر اساس اصول هارمونی رنگ بر