علی خضری

با شروع قرن بیستم، جنبش های فمینیستی و آزادی زنان در کشورهای اروپایی و به خصوص فرانسه شکل گرفت و به مرور زمان نگاه جامعه به زن و جایگاه وی تغییر کرد. در نیمه دوم قرن بیستم و با تغییر و تحول کشورهای خاورمیانه، جایگاه زنان نیز در این جوامع دچار دگرگونی زیادی شد و مسائل پیرامون آنان بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در این بین شاعران و نویسندگان نیز به دنبال این بودند تا به تشریح مشکلات این قشر از جامعه بپردازند. نقد ادبی فمینیستی، نقد ادبی است که از نظریه فمینیستی، یا به طور گسترده تر، از منظر سیاست فمینیسم به مسائل می نگرد و از اصول و ایدئولوژی فمینیسم برای نقد زبان و ادبیات استفاده می کند. این مکتب فکری به دنبال تحلیل و توصیف راه هایی است که ادبیات روایت سلطه مردانه را با کاوش در جنبه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و روانی نهفته در مسائل پیرامون زنان به تصویر بکشد. سعیده بنت خاطر الفارسی، شاعر معاصر عمانی، شاعری است که به دغدغه های زنان جامعه و رنج هایی که خودش و هم نوعانش، با آن مواجه بودند، اهمیت زیادی قائل است و در سروده هایش، معضلات جامعه و به خصوص جایگاه، حقوق و درد و رنج های زنان، بازتاب گسترده ای داشته است. وی به دنبال این بود تا زنان را به حقوق و جایگاه حقیقی شان برساند. این پایان نامه با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر نقد فمینیستی به تحلیل و بررسی انگاره های فمینیستی در دیوان «أورق من بین الثقوب» سروده سعیده بنت خاطر الفارسی می پردازد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که شاعر نسبت به وضعیت زنان در جامعه مردسالار عربی حساسیت زیادی دارد. از این رو بی توجهی به حقوق اساسی و احساسات زنان، بیان رنج و ستمدیدگی زنان در جامعه عربی، سردی روابط زناشویی، نگاه تحقیرآمیز جامعه به عشق و روابط عاشقانه زنان در دیوان شاعر بازتاب فراوانی داشته است و از این رهگذر همواره با ایده مردسالاری، نابرابری در تقسیم کار، تبعیض جنسیتی و نابرابری در عشق ورزی به مخالفت بر خواسته است. وی، با استفاده از زبان زنانگی و صریح و گویا حقیقت زن را در جامعه عربی نشان می دهد و به دفاع از حقوق وی می پردازد.