علی محمد صنعتی

گیاه پالایی یک تکنیک با صرفه اقتصادی مبتنی بر اصول زیست محیطی و علمی است که برای اصلاح محیط-های آلوده کاربرد دارد. گل همیشه بهار با نام علمی Calendula officinalis از جمله گیاهان زینتی است که می تواند جهت گیاه پالایی خاک های آلوده به فلزات سنگین استفاده شود. عوامل ک?ت ساز که جهت آزاد و متحرک کردن فلزات به خاک اضافه می شوند و همچنین ورمی کمپوست که موجب بهبود حاصل خیزی و صفات فیژیولوژیکی خاک می شود، از جمله عوامل جهت افزایش کارایی گیاه پالایی می باشند. بنابراین، جهت بررسی ظرفیت گل همیشه بهار در جذب عناصر سنگین کادمیوم و سرب و همچنین تاثیر EDTA و ورمی-کمپوست بر کارایی گیاه پالایی گل همیشه بهار پژوهشی در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در سال 97-1396 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل کاربرد مواد اصلاح کننده EDTA (3 میلی مول بر کیلوگرم خاک)، ورمی کمپوست (5 درصد وزنی/ وزنی) و ترکیب هر دو اصلاح کننده و تیمار بودن ماده ی اصلاح کننده (شاهد)، در خاک آلوده به سرب با غلظت های 0، 200 و 400 میلی گرم بر کیلوگرم خاک و کادمیوم با غلظت های 0، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم خاک بود. نتایج تجزیه واریانس داده ها معنی دار بودن اثر تیمارها بر بعضی صفات همچون ارتفاع گیاه، شاخص کلروفیل، غلظت سرب و کادمیوم در اندام هوایی و ریشه را در سطح احتمال یک درصد نشان داد. همه ی صفات موفولوژیکی در تیمار حاوی ماده ی اصلاح کننده EDTA کاهش نشان دادند، در حالی که ماده ی اصلاح کننده ورمی کمپوست سبب افزایش در اکثر صفات موفولوژیکی شد. هر دو ماده ی اصلاح کننده EDTA و ورمی کمپوست، غلظت سرب و کادمیوم در بخش های مختلف گیاه را افزایش دادند. بیشترین محتوای سرب در اندام هوایی و ریشه گیاه همیشه بهار (به ترتیب 24/507 و 16/549 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و همچنین بالاترین سطح فاکتور انتقال سرب (92/0TF=) مربوط به تیمار 400 میلی-گرم سرب بر کیلوگرم خاک همراه با کاربرد همزمان دو ماده ی اصلاح کننده ورمی کمپوست EDTA بوده است. و بیشترین محتوای کادمیوم در اندام هوایی و ریشه (به ترتیب 04/697 و 68/540 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک) و بالاترین سطح فاکتور انتقال کادمیوم (28/1TF=) در تیمار 100 میلی گرم کادمیوم بر کیلوگرم همراه با کاربرد همزمان دو ماده ی اصلاح