احمد شادی

زمینه: ابزارهای گوناگونی جهت پایش میزان غلظت آلاینده ها در اکوسیستم های آبی وجود دارد که این مطالعات امروزه بر مبنای پایش زیستی می باشد. نشانگرهای زیستی به تغییرات قابل سنجش (نظیرآنزیم ها، هورمون ها و. . . ) یا تغییر در عملکردهای برخی از اندام ها و ایجاد تغییرات خاص در ساختارهای زیستی موجود زنده گفته می شود که در پاسخ به یک محرک ایجاد می شود. اهمیت نشانگرهای زیستی در این است که توسط آن ها غلظت آلاینده های موجود در محیط را قبل از اینکه به حد بحرانی برسد می توان تشخیص داد. معمولاً غلظت برخی از آلاینده ها در محیط مورد مطالعه بسیار پایین تر از حد تشخیص ابزارهای سنجش آزمایشگاهی موجود می باشد. لذا بدون مشاهده شدن آلودگی، اثرات این مواد بر اجزای زنده قابل تشخیص است. هدف: هدف از این تحقیق پایش زیستی سواحل خلیج فارس در استان بوشهر با استفاده از اندازه گیری میزان غلظت آنزیم های کاتالاز، گلوتاتیون اس ترانسفراز، گلوتاتیون رداکتاز، کولین استراز و پراکسیداسیون چربی در بافت هپاتوپانکراس به عنوان نشانگرهای زیستی در صدف دو کفه ای Saccostrea sp است. روش‏شناسی: تعداد 20 نمونه از چهار ایستگاه در دیلم، بوشهر، دیر، عسلویه و بنود (در شمال خلیج فارس) دو بار در سال در دو دوره ی گرم و سرد (فصل تابستان و زمستان ) به روش دستی جمع آوری شدند، بافت هپاتوپانکراس صدف ها بلافاصله جدا و به آزمایشگاه جهت آنالیز میزان آنزیم های مورد مطالعه منتقل گردید. در این آزمایش از آنزیم هایی مانند کاتالاز، گلوتاتیون اس ترانسفراز، رداکتاز، پراکسیداسیون چربی و کولین استراز استفاده گردید. یافته‏ها: سطوح آنزیم های کولین استراز و گلوتاتیون اس ترانسفراز در ایستگاه ها و فصول مختلف تفاوت معنی داریرا نشان داد. نتایج نشان داد که فصل سال تاثییرات معنی داری بر سطوح پراکسیداسیون چربی و آنزیم گلوتاتیون دارد. همچنین غلظت آنزیم کاتالاز در ایستگاه های مختلف در بین دو فصل اختلاف معناداری با یکدیگر نداشتند. مقایسه ی ایستگاه ها و داده های حاصل از این پژوهش به تفصیل در فصل چهار توضیح داده شده است. نتیجه‏گیری: نتایج نشان داد آنزیم های مورد استفاده همچون کاتالاز، گلوتاتیون اس ترانسفراز، گلوتاتیون رداکتاز، پراکسیداسیون چربی و کولین استراز در صدف دوکفه ای Saccostrea Sp. می توانند به عنوان شاخص آلایندگی منطقه مورد استفاده قرار گیرند.