احمد شادی

هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه­بندی عوامل موثر بر سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب­های آزاد خلیج فارس و دریای عمان می­باشد. با مطالعه پیشینه­ی پژوهش، عوامل موثر بر ایجاد سوانح دریایی شناسایی و با نظر کارشناسان و خبرگان دسته­بندی شدند. سپس، با استفاده از تکنیک­های تصمیم­گیری چند معیاره شامل AHP، SWARA و Shanon وزن و اهمیت عوامل تعیین گردید. در نهایت با کمک روش­های میانگین رتبه­ها، بردا و کُپلند نتایج تلفیق گردید. جامعه آماری این پژوهش، 20 نفر از کارشناسان و خبرگان اداره بنادر و دریانوردی در استان­های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان بوده که با سوانح­ دریایی آشنایی داشته­اند. با استفاده از نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای، از بین کارشناسان و خبرگان 10 نفر به­عنوان نمونه آماری انتخاب شده­اند. روش گردآوری داده­های پژوهش، هم به صورت کتابخانه­ای با مراجعه به پیشینه پژوهش و داده­های مربوط به سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب­­های آزاد بوده و هم به صورت میدانی با مراجعه به کارشناسان و خبرگان حمل و نقل دریایی می­باشد. قلمرو موضوعی تحقیق، شناسایی سوانح دریایی شناورهای غیرنفتی، قلمرو زمانی سال­های 1386 الی 1396 و قلمرو مکانی خلیج فارس و دریای عمان می­باشد. طبق نتایج تکنیک AHP وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی با 5/65 درصد مهمترین عامل در بروز سوانح دریایی، محیط و مسیر با 4/13 درصد، شرایط فنی کشتی با 5/9 درصد، برنامه­ریزی شغلی با 4/6 درصد و شرایط زیست­افزاری با 2/5 درصد در رتبه­های بعدی قرار می­گیرند. طبق نتایج تکنیک سوارا، وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی: 9/31 درصد، شرایط فنی کشتی 6/24 درصد، محیط و مسیر 9/17 درصد، برنامه­ریزی شغلی 7/14 درصد و شرایط زیست­افزاری 9/10 درصد. طبق نتایج تکنیک شانون وزن معیارهای پژوهش به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی 3/20 درصد، شرایط فنی کشتی 1/20 درصد، برنامه­ریزی شغلی 20 درصد، محیط و مسیر 9/19 درصد و شرایط زیست­محیطی 5/19 درصد می­باشند. در نهایت بر اسـاس نتـایج روش میانگین رتبه­ها، بردا و کپلند، عوامل موثر بر سوانح دریایی شناورهای غیر نفتی در آب­های آزاد خلیج فارس و دریای عمان به ترتیب عبارتند از: خطای انسانی، محیط و مسیر، شرایط فنی کشتی، برنامه­ریزی شغلی و شرایط زیست­ افزاری.