احمد شادی

زمینه: امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی و صنعت، وجود فلزات سنگین از جمله سرب و مشتقات آن در محیط زیست، هوا، آب و مواد غذایی افزایش یافته است. بررسی ها اثرات مخرب سرب و مشتقات آن بر روی اندام ها و بافت های مختلف بدن از جمله کبد، کلیه، دستگاه تولید مثل و ... را نشان می دهند. استفاده از ترکیبات طبیعی استخراج شده از دریا جهت سمیت زدایی و محافظت در برابر آسیب های ناشی از آلاینده ها یکی از محورهای مهم پژوهشی می باشد. هدف: در این پژوهش به بررسی اثرات محافظتی و سمیت زدایی ساپونین استخراج شده از خیار دریایی گونه ی Holothuria leucospilota بر روی بافت ها، آنزیم ها و پارامترهای عملکردی در کبد، کلیه و پانکراس موش های صحرایی که در مواجهه با استات سرب آسیب دیده اند می پردازیم. روش‏شناسی: پس از اینکه شناسایی و استخراج ساپونین از خیار دریایی انجام گرفت، تعداد 40 سر موش صحرایی نژاد ویستار در 4 گروه( شاهد، کنترل، گروه تحت درمان 1 و 2) به مدت چهار هفته توسط تزریق صفاقی در معرض استات سرب قرار گرفتند، سپس به مدت چهار هفته تحت درمان با ساپونین استخراجی از خیار دریایی با دوزهای 10 و 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن موش قرار گرفتند؛ گروه شاهد هیچ گونه استات سرب و ساپونینی دریافت نمی کند. بررسی هیستوپاتولوژیکی بافت-های کبد، کلیه و پانکراس، آنزیم های کبدی و پارامترهای عملکردی در انتهای دوره مواجهه با استات سرب و در طول و انتهای دوره درمان با ساپونین خیار دریایی صورت گرفته است. یافته‏ها: طبق نتایج مورفولوژیک در بافت های کلیه، کبد و پانکراس در پایان هفته چهارم آسیب و تخریب بافت ها مشاهده می شود در پایان هفته ششم بعد از گذشت دوهفته از دوره درمان تغیرات زیادی مشاهده نمی شود اما در پایان دوره درمان بیشترین میزان بهبود در گروه تحت درمان با دوز 15 میلی گرم ساپونین مشاهده می شود.طبق نتایج مورفومتریک بررسی آنزیم های( AST و ALT) نشان می دهد در پایان هفته چهارم میزان این آنزیم ها افزایش داشته اند، درپایان هفته ششم تغییر مشهودی دیده نمی شود اما در پایان هفته هشتم و در دوز 15 میلی گرم بیشترین میزان بهبود دیده می شود، همچنین نتایج پارامترهای عملکردی در بافت ها در پایان هفته چهارم در بافت های آسیب دیده به صورت معنی دار بودهP ? 0.05)) در هفته ششم تغییر معنی داری نسبت به گروه کنترل دیده نمی شود P ? 0.05)