داریوش صابری

زمینه: فوکوزانتین یکی از مهم ترین کاروتنوئیدها با خواص زیستی فوق العاده است که عمدتاً از جلبک های قهوه ای و برخی ریزجلبک ها استخراج می شود. این ترکیب به خاطر خواص آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، و ضدسرطانی خود، توجه زیادی را در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی به خود جلب کرده است. فوکوزانتین همچنین به خاطر توانایی در کاهش سطح چربی های خون و تنظیم فشار خون، به عنوان یک عامل پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی مورد توجه قرار دارد. استخراج فوکوزانتین با استفاده از حلال های سنتی معمولاً با مشکلات زیست محیطی و پایداری همراه است. به همین دلیل، استفاده از حلال های فرازودگداز که هم سازگار با محیط زیست هستند و هم کارایی بالاتری دارند، در حال حاضر به عنوان یک جایگزین مناسب مطرح شده است. هدف: هدف این مطالعه، بررسی قابلیت استخراج فوکوزانتین از جلبک های قهوه ای سارگاسوم، جمع آوری شده از سواحل خلیج فارس، با استفاده از حلال های فرازودگداز است که نسبت به حلال های آلی سازگارتر با محیط زیست بوده و آسان تر در فرآیند استخراج هستند. همچنین، هدف دیگر این تحقیق، بررسی خواص آنتی اکسیدانی فوکوزانتین استخراج شده است. روش‏شناسی: در این تحقیق، از حلال های فرازودگداز شامل کولین کلرید: اتیلن گلیکول، کولین کلرید: لاکتیک اسید و کولین کلرید: استیک اسید برای استخراج فوکوزانتین از جلبک های قهوه ای استفاده شد. برای شناسایی فوکوزانتین استخراج شده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) و برای اندازه گیری میزان آن از اسپکتروفتومتر استفاده گردید. همچنین، خواص آنتی اکسیدانی فوکوزانتین با استفاده از آزمون DPPH ارزیابی شد. یافته‏ها: نتایج نشان دادند که حلال های فرازودگداز می توانند در مقایسه با حلال های سنتی عملکرد بهتری در استخراج فوکوزانتین داشته باشند. از میان حلال های مورد استفاده، کولین کلرید: استیک اسید بیشترین میزان استخراج را به همراه حفظ خواص بیولوژیکی فوکوزانتین ارائه داد. شرایط استخراج بهینه در مدت زمان 2 ساعت و نسبت حلال 1:2 بود. علاوه بر این، فوکوزانتین استخراج شده فعالیت آنتی اکسیدانی از خود نشان داد. نتیجه‏گیری: استفاده از حلال های فرازودگداز به عنوان جایگزینی برای حلال های سنتی در استخراج فوکوزانتین از جلبک های قهوه ای، بهبود قابل توجهی در کارایی استخراج و حفظ خواص بیولوژیکی این ترکیب به همراه دارد.