فاطمه نعمتی

دیری است تداعی واژگانی ابزاری قوی برای پژوهش در ساختار واژگان ذهنی بوده است. کلمات در واژگان ذهنی حوزه های معنایی تشکیل می دهند و از طریق یک یا چند پیوند از نوع ارتباط تداعی و/یا معنایی به هم وصل می شوند. مطالعات پیشین نشان می دهد در بومی زبانان ارتباط مرجح از نوع تداعی است. اما یافتن الگوی مرجح در ذهن غیربومی زبانان نیازمند بررسی بیشتر است. به عنوان مثال، به دلیل محدودیت های موجود در روش استفاده شده و همچنین ابهام در رده بندی پاسخ ها، مطالعات پیشین روی فراگیران زبان انگلیسی در ایران الگوهای رفتاری متناقضی را از دستیابی به واژگان دارای روابط مختلف واژگانی نشان داده اند. در اغلب مطالعات، از آزمون تداعی واژگانی (WAT) برای کاوش در راهبردهای دسترسی واژگانی استفاده شده است؛ ولی این آزمون نمی تواند استحکام روابط واژگانی متفاوت را مشخص کند. به منظور رفع کاستی های مطالعات پیشین، این تحقیق در جستجوی راهبرد ترجیحی فراگیران فارسی زبان برای دستیابی به واژگان ذهنی زبان انگلیسی (به منزله زبان خارجی) است. به این منظور، از روش نامگذاری تصویر تمهیدی استفاده کردیم، چرا که این روش ارتباط هر مفهوم با مفاهیم مرتبط با آن در واژگان ذهنی را به خوبی منعکس می کند. در این مطالعه همچنین به بررسی همبستگی موجود میان اثر آگاهانه ارائه بلندمدت تمهیدگر و نوع ارتباط واژگانی پرداختیم و از شرکت کنندگان خواسته شد تا هر دو کلمه تمهیدگر و هدف را نامگذاری کنند. گروه مورد بررسی از میان نوجوانان فارسی زبان تک زبانه ای انتخاب شدند که در حال یادگیری زبان انگلیسی (11 نفر بین 13 تا 15 سال) در سطح مبتدی بر اساس آزمون CEFR در آموزشگاهی در شیراز بودند. تعداد شصت جفت واژه بر اساس هنجار کپل و پستمن (1970) انتخاب شد. این جفت های واژگانی دارای روابط تداعی، معنایی، هر دو نوع رابطه، یا بدون ارتباط بودند. برای طراحی آزمایش نرم افزار سایکوپای نسخه 1.84.0 به کار گرفته شد. نتایج آزمون آماری تحلیل واریانس (F= 3.282, p<.02) نشان داد زمانی که واژه هدف دارای ارتباط با واژه تمهیدگر است در زمان کوتاه تری نسبت به واژه های نامرتبط قابل دسترسی است؛ ولی تفاوت چشمگیری میان سه نوع ارتباط واژگانی مشاهده نشد. چشمگیرترین تفاوت مربوط به رابطه معنایی در مقایسه با شرایط نامرتبط بود (p< .01). اثر ناشی از تمهیدگر در بازه زمانی طولانی را می ت