فاطمه نعمتی

سالانه هزینه های هنگفتی برای فراگیری زبان های خارجی صرف می شود و بررسی ویژگی های زبان مادری و زبان خارجی برای شناسایی متغیرهای تأثیرگذار بر پردازش زبان های مدنظر و متناسب سازی روش های آموزش بر آن اساس تحقیقات بنیادین می طلبد. تأثیر متغیرهای واژگانی بر پردازش زبان در زبان های مختلف و زبان آموزان دارای پیشینه زبانی مختلف بررسی گردیده است. در این زمینه تحقیقاتی، خلأ مطالعات روانشناسی زبان در فراگیران فارسی زبان و زبان فارسی مشهود است. طرح حاضر در چهار پایان نامه به ترتیب به بررسی (1) تأثیر همسایگی معنایی بر پردازش ابهام واژگانی در زبان انگلیسی توسط فارسی زبانان، (2) اثر تراکم همسایگی نوشتاری و واجی بر پردازش واژگان زبان فارسی و انگلیسی، (3) مسیرهای دسترسی واژگانی در پردازش واژه های مرکب زبان فارسی و انگلیسی و (4) گرایش های پردازش واژگانی معناگرا یا موضوع گرای فارسی زبانان و تأثیر آن در فراگیری واژگان انگلیسی با استفاده از مدلهای رگرسیون تأثیرات آمیخته خطی و مدلهای رگرسیون تأثیرات آمیخته خطی تعمیم یافته متناسب با ماهیت عددی یا مقوله ای متغیر وابسته (پاسخ) پرداخته است. بر اساس، نتایج حاصل از آزمون مقوله بندی معنایی در پایان نامه (1)، هزینه پردازش واژگان ابهام دار بالاتر بود و در پردازش کلمات چندمعنا (با معانی مرتبط) در مقایسه با کلمات هم نام (با تلفظ یکسان و معانی مختلف) در صورت برهم کنش اندازه مجموعه معنایی و میزان پیوند شبکه ای کلمات سریعتر پردازش شدند. آزمون های تصمیم گیری واژگانی در پایان نامه (2) الگوهای زبان ویژه ای را نمایان ساخت: در زبان انگلیسی تعداد کلمات مشابه نوشتاری و آوایی بر زمان و صحت پاسخگویی تأثیرگذار هستند اما این تفاوت در زبان فارسی مشاهده نشد. برهم کنش این دو متغیر در زبان انگلیسی تأثیر نداشت ولی در زبان فارسی وقتی تعداد کلمات مشابه نوشتاری کم و تعداد همسایگان آوایی بالا بود، به دلیل مطابقت بیشتر بین صورت های نوشتاری و واجی صحت پاسخگویی افزایش داشت. در پایان نامه (3)، آزمون های تصمیم گیری واژگانی نشان داد که آشنایی با جزء اول و بسامد هر دو جزء یر زمان واکنش و آشنایی دو جزء اسم مرکب بر صحت پاسخگویی پردازش اسم های مرکب انگلیسی توسط فارسی زبانان با سطح پیشرفته زبان انگلیسی تأثیرگذار بود؛ در زبان فارسی نیز آشنایی با جزء اول بر سرعت و صحت در پردازش اسم ها