فریبا سهرابی

شپشک آردآلود پنبه Phenacoccus solenopsis Tinsley آفتی چندین­خوار است که از دهه اول قرن بیستم به تهدیدی جدی برای کشاورزی در مناطق گرمسیری و نیمه‏گرمسیری جهان تبدیل شده است. Aenasius bambawalei Hayat یک انگل واره داخلی است که پوره­های سن سوم P. solenopsisرا انگلی می­کند. در این پژوهش واکنش تابعی این پارازیتوئید تحت تأثیر دوز زیرکشنده سموم اسپیروتترامات و کلرپایرفوس روی پوره­های سن سوم شپشک آردآلود پنبه در دمای 1 ± 27 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره روشنایی به تاریکی 10 :14 ساعت بررسی شد. تراکم­های استفاده شده پورهای سن سوم شپشک آردآلود 2، 4، 8، 16، 32 و 64 عدد بود. نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که واکنش تابعی در هرسه تیمار شاهد، اسپیروتترامات و کلرپایرفوس از نوع دوم بود. نرخ جستجوگری (a) زنبور در تیمارهای شاهد، اسپیروتترامات وکلرپایرفوس به ترتیب 2609/0، 1107/0 و 0556/0 بار در ساعت محاسبه شد، که این نرخ در تیمارهای اسپیروتترامات و کلرپایروفوس به ترتیب 57% و 78 %کمتر از شاهد بود. زمان دستیابی (Th) در تیمارهای شاهد، اسپیروتترامات و کلرپایرفوس به ترتیب 018/5، 335/6 و 390/9 ساعت محاسبه شد. در تیمارهای اسپیروتترامات و کلرپایروفوس زمان دستیابی به ترتیب حدود 26 % و 87 % بیشتر از تیمار شاهد بود. نرخ دستیابی نیز در تیمارهای شاهد، اسپیروتترامات و کلرپایرفوس به ترتیب 63/4، 28/3 و 55/2 پوره میزبان تعیین شد که در تیمارهای اسپیروتترامات و کلرپایرفوس 31 % و 45 % کمتر از شاهد بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که حشره کش­های اسپیروتترامات و کلرپایرفوس حتی در دوزهای کم دارای تأثیر منفی روی رفتار واکنش تابعی زنبور بوده و می توانند باعث اختلال در کنترل بیولوژیک شوند.