غلامرضا عبدی

جیکه (Allium stamineum) به عنوان یک سبزی معطر و محرک، به دلایل مختلف در معرض خطر انقراض و کاهش زادآوری طبیعی قرار دارد. پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به منظور بهینه سازی ریزافزایی جیکه با استفاده از فنون کشت بافت انجام شد. جهت تهیه دانهال، ابتدا بذرهای گیاه در محیط کشت MS کشت گردید. بعد از رشد دانهالها، ریزنمونه های ریشه چه، صفحه پایگاهی و لپه از دانهال تهیه و جهت پینه زایی به شیشه های حاوی محیط کشت MS همراه با تنظیم کننده های رشد آکسین شامل 2,4-D در غلظت 1 و 2 میلی گرم در لیتر در ترکیب با سایتوکینین شامل BA و یا کینتین در غلظت 0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر انتقال یافت. جهت پرآوری از ریزنمونه های ریشه چه، صفحه پایگاهی و لپه، محیط کشت MS همراه با کینتین (1، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) و NAA ( 0 و 1 میلی گرم در لیتر) مورداستفاده قرار گرفت و نمونه ها پس از کشت در اتاقک رشد با دمای 2±22 درجه سانتی گراد جهت مشاهده تغییرات نگه داری شدند. بیشترین میزان پینه زایی در محیط کشت MS حاوی یک میلی گرم در لیتر 2,4-D به تنهایی، یک میلی گرم در لیتر 2,4-D به همراه 5/0 میلی گرم در لیتر BA و 2 میلی گرم در لیتر 2,4-D به همراه 5/0 میلی گرم در لیتر کینتین در ریزنمونه لپه به دست آمد. نتایج پرآوری نشان داد ریزنمونه لپه در محیط کشت حاوی یک میلی گرم در لیتر کینتین به همراه یک میلی گرم در لیتر NAA بیشترین تعداد سوخک (33/3) را به دست آورد. برای تولید سوخک از پینه؛ پینه ها به محیط کشت حاوی ترکیب تنظیم کننده رشد کینتین (0، 1، 2 و 4 میلی گرم در لیتر) و NAA (0، 1 میلی گرم در لیتر) انتقال یافتند. بالاترین باززایی از پینه در محیط کشت فاقد تنظیم کننده رشد حاصل شد. سوخک های باززایی شده برای ریشه زایی در محیط کشت MS حاوی غلظت های مختلف تنظیم کننده رشدIBA (1، 2 و 3 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند. نتایج نشان داد بیشترین تعداد (90/7) و طول ریشه سوخک ها (90/10) در محیط کشت MS حاوی 3 میلی گرم در لیتر IBA تولید شد. گیاهچه های ریشه دار شده با موفقیت در شرایط برون شیشه ای سازگار شدند.