حسن آبین

یکی از راههای خدا شناسی، دریا شناسی و امور متعلق به آن در صنعت حمل و نقل است. نقد و بررسی تکرار بیش از سی مورد از نام های مختلف کشتی در قرآن کریم، با کاربریهای تجاری، مسافربری، و چند منظوره؛ و واکاوی قسم خوردن خداوند به کشتی های شناور، از مهم ترین مباحث این پژوهش است. اصول شناوری و بادبانی و حرکت دورانی در سازه های کشتی با تکیه بر مفهوم شناسی واژگان قرآنی، از جمله مباحث تحلیلی و علمی این گفتار می باشد. اختصاص واژه صنعت به «فُلک» و داشتن ظرفیت بالای مسافربری و بارگیری با تجهیزات کامل، این نوع کشتی را از دیگر کشتی ها - که همراه با رُکوب(سوار شدن)، حَمل (بارگیری) وشَحن(پر و مجهز بودن) آمده- متمایز ساخته است. ظرفیت و کاربری محدودتر «سفینه» نسبت به «فُلک» باعث شده که این نوع کشتی در حدّ صید ماهی و یا صرفاً مسافربری از آن یاد شود. اصطلاح شناور بودن «جاریه» بر اساس اصل شناورسازی ارشمیدس، نیروی گرانش و خواص فیزیکی سیال آب، و دارا بودن مفهوم عامی که همه نوع کشتی را در برمی گیرد بر اهمیّت و عظمت آن در قسم می افزاید. نقش بادهای دریایی در حرکت، سکون، یا واژگونی کشتی ها، و نقش وصفی «مواخر» در رفت و آمد کشتی های بزرگ و غول پیکر (فُلک) به وسیله باد، و نصب دکل های بادبانی عظیم الجثه، تصویری زیبا از بزرگی و کوه آسا بودن این کشتی ها را در قرآن به نمایش گذاشته است.