هادی کشاورز

اقتصاد ایران طی چند دهه اخیر شاهد نوسانات شدیدی در بسیاری از متغیرهای اقتصادی و مالی بوده است، که باعث آسیب پذیری بخش های مولد و کسب وکارها شده است. این پژوهش در تلاش است اثر شوک های اقتصاد کلان را بر صنایع خرما و آبزیان که در کنار بخش انرژی به عنوان مهم ترین صنایع استان بوشهر، جایگاه ویژه ای در اقتصاد این استان به لحاظ ارزآوری، تولید، اشتغال دارد بررسی نماید. بدین منظور از داده های تولید خرما برای دوره 1369 تا 1398، صادرات خرما، تولید و صادرات میگو برای دوره 1376 تا 1398 استفاده گردید. برای بررسی فرضیه های تحقیق از تکانه نرخ ارز، پولی، مخارج عمرانی دولت، تورم و تحریم های هسته ای در کنار سایر متغیرهای توضیحی استفاده شده است. برای بررسی اثر تکانه ها بر روی تولید میگو و خرما از الگوی ARDL به صورت سالانه و صادرات خرما و میگو از الگوی VAR به صورت فصلی استفاده شده است. از تخمین الگوی تولید خرما با روش ARDL مشخص گردید شوک مخارج عمرانی دولت، میزان بارندگی و قیمت معنادار و ضرایب شوک پولی و نرخ ارزبر تولید خرمای استان بوشهر معنادار نیستند. همچنین از تخمین الگوی تولید میگو مشخص گردید تکانه نرخ ارز، قیمت و بیماری لکه سفید بر تولید میگو اثرگذار است. بررسی توابع واکنش آنی (IRF) با روش VAR برای صادرات خرما نشان می دهد مقادیر با وقفه صادرات خرما، نرخ ارزبر میزان صادرات اثر مثبت و قیمت بر صادرات اثر منفی و معنادار می گذارد که این نتایج در راستای انتظارات پژوهش می باشد. تجزیه واریانس صادرات خرما نشان می دهد در پایان سال اول بعد از مقادیر با وقفه صادرات به ترتیب تکانه نرخ ارز و قیمت بیشترین سهم را در توضیح دهندگی واریانس خطای پیش بینی داشته-اند. برای صادرات میگو به دلیل وجود رابطه هم انباشتگی از الگویVECM برای تخمین استفاده شده است که نتایج آن نشان می دهد شوک نرخ ارز اثر مثبت و معنی دار و نرخ بهره و قیمت هر دو اثر منفی و معنادار بر صادرات میگو در استان بوشهر دارند. نتایج تجزیه واریانس نشان می دهد بیشترین عامل اثرگذار بین متغیرهای توضیحی به نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت مرتبط است. با توجه به اثرگذاری مثبت مخارج عمرانی دولت بر تولید خرما و نرخ ارزبر صادرات میگو و خرما می توان به سیاست گذاران پیشنهاد نمود در بودجه های سنواتی و برنامه های توسعه، برنامه ریزی های به صورت افزایش سرمایه گذاری در