حمید اسدپور

طرح احداث راه آهن که نخستین مباحث آن مربوط به عهد قاجاریه بود در دوره رضاشاه پهلوی تحقق یافت. راه آهن سراسری در سال 1317 شمسی به بهره برداری رسید. این خط ارتباطی دارای تاثیرات مختلف اقتصادی و اجتماعی بود. بررسی این تاثیرات یکی از موضوعات مهم در حوزه مطالعات معاصر ایران به شمار می رود. این پژوهش در پی بررسی تاثیرات اقتصادی و اجتماعی راه آهن سراسری بر بنادر بوشهر و بندرعباس در دوره پهلوی اول و دوم در حدفاصل سال های 1332-1304 شمسی است؛ بنابراین پرسش محوری این پژوهش این است که تاثیرات اقتصادی و اجتماعی راه آهن سراسری بر بنادر بوشهر و عباسی در دوره پهلوی اول و دوم چگونه بوده است؟ فرضیه اصلی این پژوهش این است که بهره برداری راه آهن سراسری باعث جابجایی کانون های تجاری در کرانه های شمالی خلیج فارس شد. یافته های حاصل شده از این پژوهش، بر اساس داده های تاریخی و به روش توصیفی- تحلیلی نمایان آن است که پس از بهره برداری راه آهن سراسری، بنادر بوشهر و بندرعباس در مقایسه با بنادر خوزستان که به این خط ارتباطی متصل بودند دچار رکود نسبی شده و جایگاه برتر خود را ازلحاظ اقتصادی از دست دادند. این خط ریلی همچنین به طور غیرمستقیم، ناامنی، مهاجرت، کاهش جمعیت برای بنادر مورد مطالعه به دنبال داشت. کلیدواژه: راه آهن سراسری، خلیج فارس، بوشهر، بندرعباس، دوره پهلوی، تاثیرات اقتصادی و اجتماعی.