حمید اسدپور

مهاجرت ها به شکل خواسته یا ناخواسته دارای تاثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است. چنانکه تاثیر پذیری در پدیده مهاجرت، به ویژه درجنبه فرهنگی از مسائل مهم و قابل توجه می باشد.خلیج فارس به عنوان یک شاهراه آبی مهم نه تنها از لحاظ سیاسی و اقتصادی، بلکه از نظر فرهنگی نیز محل تلاقی فرهنگ های گوناگون بوده است. یکی از این موارد، مهاجرت عموما ناخواسته افریقایی تباران به خصوص از نواحی شرقی این قاره به کرانه ها وپس کرانه های خلیج فارس از قرن ها پیش و به ویژه در دو قرن اخیر می باشد. این گروه که معمولا در مشاغلی مانند غواص، ملوان، کارگر و خدمتکاران خانگی به کار گرفته می شدند، ضمن تاثیر پذیری از ساکنان این نواحی، تاثیرات عمیقی نیز بر فرهنگ این مناطق داشته اند. یکی از مهم ترین این تاثیرات، شکل گیری و رواج پدیده ای به نام زار است. زار در اصطلاح نوعی آشفتگی و پریشانی افراد است که ان را حاصل اقدامات ارواح خبیثه می دانستند. شکل گیری وگسترش فراوان پدیده زار دارای زمینه ها وعلل متعددی می باشد.به نظر می رسد که عدم درک درست ساکنان کرانه ها و پس کرانه های خلیج فارس از این پدیده، زندگی همراه با مشکلات متعدد در نواحی جنوبی ایران، مسافرت های فراوان دریانوردان این نواحی به سواحل افریقا و سکونت افریقایی تباران در سواحل خلیج فارس باعث رواج و توسعه پدیده ای به نام زار شده است . این پژوهش ضمن بررسی زمینه ها وعلل این پدیده به مناسک واداب مربوط به ان و هم چنین گسترش و دوام زار نیز پرداخته است که متکی بر داده های شفاهی، همراه با منابع و ماخذ نوشتاری می باشد.