حمید اسدپور

ایرانیان در فنون مختلف دریانوردی در خلیج فارس صاحب سبک بوده اند. تأثیر دانش ایرانیان بر علوم دریایی مسلمانان نقش و جایگاه ویژه ای دارد. بارزترین نشانه این تأثیر را می توان در تداوم نوشتاری کتاب های تخصصی راهنمای دریایی دانست که برای نخستین بار توسط دریانوردان ایرانی نوشته شده و از آن با عنوان رهنامه یا رهنامج نام برده می شود . ایرانیان رهنامه ها را بعنوان راهنمای سفرهای دریایی به کار می برده اند و محتوای این رهنامه ها شامل ؛ اطلاعاتی در مورد بادهای موسمی و جهت وزش آن ، نحوه تعیین موقعیت دریایی، تعیین فواصل دریایی ، استقرار بادبان ها ، جهت یابی دریایی در شب و روز و موقعیت ستارگان و غیره می شده است. نمونه برجسته این رهنامه ها الفوائد ابن الماجد در قرن نهم هجری/پانزدهم میلادی است . کسی که راهنمای آلبوکرک فرمانده پرتغالی در تعیین مسیر دریایی خلیج فارس بود. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای نوشته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که رهنامه ها در سده های پیش از اکتشافات نوین دریایی راهنمای راه ایرانیان و بعدها مسلمانان در خلیج فارس بوده است. این رهنامهها که حاصل سالها ممارست و تجربیات دریانوردان خلیج فارس محسوب می شده است بعنوان یک دایره المعارف دریایی نقش مهمی در توسعه سفرهای دریایی و تعیین مسیرهای کرانه تا به شبه قاره هندوستان و چین بر عهده داشته است.