هژبر دباغ

مسجد به عنوان یکی از نمونه بناهای شاخص در معماری اسلامی در شهرهای مختلف کشور ایران، از گذشته تاکنون، نقش مهمی را در حوزه های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و... داشته است. این فضای مذهبی نه تنها فضایی جهت انجام اعمال عبادی بوده است، بلکه در تقویت و تحکیم تعاملات اجتماعی و امور فرهنگی جامعه نیز، مؤثر واقع شده است. در اکثر شهرهای ایران، باتوجه به سنت های محلی، بوم و فرهنگ هر منطقه، مساجد متعددی ساخته شده است که دارای تفاوت ساختاری و کالبدی زیادی با هم نوعان خود در سایر شهرها بوده است. هدف از این مقاله بررسی معماری مساجد تاریخی در ایران و اهمیت آن ها در معماری اسلامی به واسطه ی بررسی یکی از نمونه های شاخص از مساجد ایرانی، است. بنابراین مسجد جامع اصفهان، به عنوان یکی از نمونه بناهای غنی در معماری اسلامی، جهت بررسی در این تحقیق انتخاب شده است. روش استفاده شده در تحقیق، توصیفی تحلیلی و نحوه ی گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه اسنادی و بررسی مقالات و کتب معتبر، بوده است. نتایج بررسی در این تحقیق نشان از نقش مهم مساجد در جوامع ایرانی از دیرباز تاکنون دارد و مسجد جامع اصفهان به عنوان یکی از کامل ترین نمونه بناها در معماری اسلامی و همچنین یک فضای مذهبی و معنوی شاخص در طول ادوار مختلف تاریخی، نه تنها به عنوان نقطه عطفی در بناهای مذهبی شهر اصفهان عمل نموده بلکه همواره در افزایش تعاملات اجتماعی و امور فرهنگی و اجتماعی نیز مؤثر بوده است.