حسین مهتدی

با آغاز نبوت و پیدایش دین اسلام تاکنون، شاعران زیادی به مدح پیامبر اعظم (ص) پرداخته اند. یکی از شاعرانی که زبان به مدح رسول خدا (ص) گشود، ابوطالب است. او نقش محوری در حمایت از حضرت محمد (ص) و دین او داشت و اولین شاعری است که زبان به وصف و مدح ایشان گشوده است؛ بنابراین مدائح ابوطالب در شأن رسول خدا (ص) محور این پژوهش قرار گرفت. در این راستا، پژوهش حاضر مقدمه، پنج فصل و خاتمه دارد که مهم ترین نتایج به دست آمده را در بر می گیرد. با توجه به اهمیت جایگاه شعر ابوطالب، هدف از این پژوهش نگرشی نو، به مدائح نبوی در دیوان ابوطالب و بررسی سیمای رسول اکرم (ص) در آن است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از شیوه استقرائی، اقدام به استخراج ابیات مربوط به مدح پیامبر نموده؛ سپس با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی اشعار ایشان و بیان جلوه های بلاغی آن می پردازد. از مهم ترین نتایج پژوهش، می توان به این نکته اشاره کرد که بیش از دوسوم سروده های ابوطالب درباره دفاع از پیامبر و دین اسلام است که خود بیانگر هدف اصلی ایشان در سرودن دیوانش است. در حقیقت او با مدح رسول خدا (ص) و ذکر صفات او، توانست راهی در جهت گسترش اسلام و جلب قلوب دیگران نسبت به رسول خدا (ص) بگشاید. استفاده نمودن از کلمه نبی، رسول الله، معاد، در اشعار ابوطالب بیانگر ایمان و اعتقاد راسخ او به خدا و دین اسلام است که صراحتاً ذکرشده است. همچنین می توان گفت شعر ابوطالب بدون تغزل و از مصادیق شعر حکمی است.