حسین مهتدی

احمد بن امین شَنقیطی، ادیب، عالم، زبان شناس، تراجم نویس و از رهبران نهضت ادبی معاصر، متولد به سال 1289 ق برابر با 1872م در شَنقیط موریتانی و متوفی به سال 1331ق برابر با 1913م در قاهره (الوسیط فی تراجم ادباء شنقیط، ص 12؛ الدرر اللوامع، ج1، مقدمه، ب؛ سرکیس، ص 1148؛ زرکلی، ج1، ص 101؛ کحاله، ج1، ص 108؛ الجبوری، ج1، ص 111؛ الحبیب، ص 272). او در موریتانی زیر نظر بزرگان و عالمان ادب پرورش یافت. برای کسب علم به شهرهای مختلف کشورش سفر کرد. در سال 1315ق سفرش را به مشرق زمین آغاز کرد، نخست در سال 1317ق برای ادای فریضۀ حج، عازم مکه و مدینه شد. در این دو شهر با عالمان آنجا ملاقات های متعددی داشت (الوسیط فی تراجم ادباء شنقیط، ص 15). از آنجا به روسیه و شهرهای اسلامی آنجا مسافرت کرد، سپس به ترکیه و سرزمین آناتولی، آستانه و ازمیر مهاجرت کرد و از کتابخانه و مراکز علمی آنجا بهره برد. شَنقیطی در سال 1319ق به سوریه سفر کرد. پایان سفرهای شَنقیطی سال 1320ق به قاهره است. او اولین کتابش را در همین سال به نام «الدُرَر اللوامع علی هَمع الهَوامع» در قاهره چاپ کرد. او تا پایان عمر در قاهره اقامت گزید. شنقیطی در مصر با صوفی مشهور «محمد توفیق البکری» دیدار کرد. از دیگر کسانی که شَنقیطی را در قاهره یاری کرد، «احمد تیمور باشا» صاحب کتابخانۀ «تیموریه» می باشد. «احمد تیمور» نسخۀ قصیدۀ میمیۀ «حمید بن ثور الهلالی» شاعر مخضرم را که شَنقیطی سال ها به دنبال آن می گشت، به او داد؛ و شَنقیطی آن را به همراه شعر معارضۀ آن از «محمد بن الطلب الیعقوبی» در کتاب «الوسیط فی تراجم ادباء شنقیط» ثبت کرد (همان، ص 15و 16). شخصیتی که در مصر بیشترین تاثیر را در شَنقیطی داشت، «امین الخانجی» صاحب چاپخانۀ «الجمالیه» بود. «الخانجی» وسایل لازم برای تألیف و تحقیق را برای شَنقیطی فراهم کرد و بسیاری از کتاب های او را چاپ کرد (همان، ص 16.) شَنقیطی علاوه بر تسلط بر ادبیات عربی، درک کاملی از علوم اصول و فقهی و همچنین تعالیم صوفی داشت. او در دیدارهای خود با ادبیان در قاهره به مباحثه علمی و ادبی با آنان می پرداخت از مهمترین این مباحثه ها مناضرۀ او با هم وطنش «شیخ محمد محمود بن التلامید التِرکزی الشَنقیطی» است این مناظرۀ علمی دربارۀ اسم عَلَم «عُمَر» بود «احمد بن امین شنقیطی» واژۀ «عُمَر» را غیر منصرف می دانست ولی «ابن التلامید» آن را م