حسین مهتدی

هم آیی و همنشینی کلمات از موضوع های مهم علم دلالت و برهان است که به رابطۀ بین مفاهیم و سطح کلمات می پردازد؛ معیار و روش سنجش ترکیب ها، سیاق و سبک متن است، و روشی از رابطه های افقی بین واژگان زبانی در متن و ارتباطی است بین یک کلمه با کلمه ای دیگر یا کلماتی مشخص در جمله. عرب ها الفاظی را به الفاظ دیگر اختصاص دادند و کلماتی را به کلماتی دیگر چساندند و پیوند دادند و با غیر از آن همنشین نکردند، اگرچه دارای یک معنا باشند. پیوستن و همراهی کلمات یک گام مقدماتی یا تمهیدی برای راه و روش تحلیل دلالی است که به توافق و سازگاری پیوستن و همراهی، وسعت پیوستن، پیاپی و تداوم پیوستن تقسیم می شود. این پژوهش به شکل آمارگیری و با تکیه بر روش توصیفی_تحلیلی موضوع همنشینی کلمات در صحیفۀ سجادیه را بررسی می کند، که نتایج حاصل از آن در این رساله در سه فصل آمده است، با ذکر مثال از صحیفۀ سجادیه و قرآن کریم، در فصل اول به بررسی کلیات بحث مثل: مقدمه، سؤال های پژوهش، پیشینۀ پژوهش، هدف پژوهش، و روش پژوهش پرداخته می شود. سپس در فصل دوم به بررسی معنای اصطلاحی و همچنین شکل های صفت و موصوف، مضاف و مضاف الیه، فعل و مفعول و شکل هایی غیر از این می پردازیم، فصل سوم را به بیان همنشینی لفظی در صحیفۀ سجادیه و مختصات آن مثل: سازگاری و وسعت و حدود پیوستن و تأثیر بینامتنی در هم آیی کلمات وغیره اختصاص می دهیم. نتایج حاصل از این جستار این گونه نشان می دهد، که مضامین و مفاهیم با اقتباس از قرآن کریم است، و صحیفۀ سجادیه با فنون و زیبایی های زبانی که شامل میزان و پیاپی بودن پیوستن و همچنین سبک، برتری یافته است. شکل ها و انواع مختلفی مثل: صفت و موصوف، مضاف و مضاف الیه، معطوف و معطوف علیه و غیره برای بررسی مبحث همنشینی کلمات وجود دارد که آنها مورد بررسی قرار می گیرند.