حسین مهتدی

استعاره، هنری بیانی است که در آن دو امر متفاوت کنار هم می نشیند و موجب وحدت میان اضداد می شود. این شیوه بیانی از دو چیز، تعبیری تازه ارائه می دهد که شنونده یا خواننده با استعمال حقیقی آن را حس نمی کند. این هنر بیانی در قرآن به دو صورت استعاره مصرحه و مکنیه، فراوان یافت می­شود. در این پژوهش، استعاره هایی که در دعاهای قرآنی به کار رفته است، استخراج شده و به جلوه های زیباشناسی آن اشاره رفته است. مهم ترین جلوه های زیباشناسی استعاره در دعاهای قرآنی عبارتند از: 1. مبالغه، 2. رعایت نظم و تناسب در آیات و ایجاد نوعی موسیقی در کلام به طوری که سخن از یکنواختگی خارج می شود، 3. تشخیص و تجسیم، 4. تحسین ظاهر و معنای لغت. آنچه در همه استعاره های قرآنی حائز اهمیت است، موضوع سیاق و بافت آیات است به طوری که بدون در نظر گرفتن آن نمی توان به معنا و مفهوم استعاره پی برد. نگارنده در این مقاله با استفاده از شیوه استقرائی و توصیفی تحلیلی، تنها استعاره­های موجود در دعاهای قرآن را از بین تمام استعاره های قرآنی، استخراج کرده تا به نتیجه گیری بهتر و ملموس تری دست یابد.