حسین مهتدی

استعاره مفهومی در رویکرد معناشناسی شناختی که از شاخه های زبان شناسی شناختی است از ساز و کارهای اصلی فرآیند تفکر و ابزاری برای بیان مفاهیم انتزاعی در قالب مفاهیم عینی است. ورود زبان شناسی شناختی به عرصه تفسیر و معناشناسی قرآن تحولی جدید را در فهم نصوص قرآنی ایجاد کرده است. از کاربردهای استعاره های مفهومی ابزاری برای تحلیل و جهان بینی متون مخصوصاً متون مذهبی و قرآنی است. قرآن کریم با سرشتی استعاری میان عوالم گوناگون ارتباط برقرار نموده است و با ابزار استعاره مفهومی مفاهیم بسیار پیچیده از امور غیبی مانند مفهوم انتزاعی حیات آخرت را با زبانی ساده و قابل شناخت در قالب مفاهیم تجربی به بشریت عرضه کرده است؛ از این رو به کارگیری رویکرد استعاره مفهومی در فهم هرچه بیشتر مفاهیم قرآنی می تواند اثر گذار باشد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی_تحلیلی به مفهوم سازی نام نگاشت های حیات آخرت در قرآن کریم که از الگوهای استعاری بسیار خلاقانه برای تصویرسازی حیات فرامادی آخرت می باشند در سایه نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسن می پردازد. نگاشت مؤلفه های حوزه مبدأ بر حوزه مقصد چارچوب اصلی پژوهش حاضر است. این پژوهش بر آن است تا بر اساس نظریه استعاره مفهومی بامفهوم سازی نام نگاشت های آخرت در قرآن کریم در سایه شناخت تناظرهای نظام مند میان مفاهیم مأنوس حوزه مبدأ و مفاهیم وصف ناپذیر جهان آخرت نگاشت های بین عناصر سازه ای قلمروی مبدأ و مقصد را تبیین نماید. از مهم ترین یافته های این پژوهش استنباط نام نگاشت های آخرت در قرآن کریم و شناسایی تناظرهای نظام مند میان حوزه «آخرت» به عنوان حوزه «مقصد» و حوزه های مبدأ می باشد. حوزه های دادگاه ، سفر، مسابقه، مزرعه، خانه، و بهتر به عنوان حوزه های «مبدأ» مفاهیمی عینی هستند که برای روشن ساختن مفهوم مجرد آخرت به کار گرفته شده اند؛پس از شناسایی نام نگاشتها و تناظرهای نظام مند نمودار نگاشت مفاهیم حوزه مبدأ بر حوزه مقصد ترسیم می شود وهمه این ها تأییدی دیگر بر اعجاز قرآن کریم در بهره مندی از نظام مفهومی کاملاً ساختارمند و منسجم است.