حسین مهتدی

با عنایت به رابطه ای که بین تفسیر و ترجم? قرآن کریم وجود دارد هر مترجم برای ارائ? ترجمه ای نیکو باید از میان تفاسیر به یک اجماع برسد و به قواعد دستوری زبان مبدأ پایبند باشد و در زبان مقصد نیز به بهترین شکل آنرا معادل سازی کند. یکی از این اصول توجه به معانی حروف جرّ و از میان آنها، حرف «باء» است که در قرآن کریم کاربرد فراوان و معانی مختلفی دارد. هدف از این پژوهش، آشنایی با عملکرد دو مترجم قرآن، آیتی1 (جمله به جمله) و معزّی2 (تحت اللفظی) در برگردان و معادل یابی حرف «باء» سببیّت است؛ بنا براین با بهره گیری از تفاسیر و منابع دستوری دو زبان مبدأ و مقصد و با روش استقرائی و توصیفی تحلیلی و بر اساس دیدگاه ابن هشام، به بررسی و نقد دو ترجم? آیتی و معزّی از معنای سببیت حرف جرّ «باء» پرداخته شده است. ابن هشام معتقد است اولاً باید معنای تعلیل و سببیت را تحت عنوان سببیت آورد و ثانیاً میان این معنا و معانی دیگر همچون استعانت و مقابله تفاوت وجود دارد و این امر باید در معادل سازی لحاظ گردد. یافته های پژوهش نشان می دهد علیرغم اینکه به دلیل پایبندی به قواعد دستوری زبان مبدأ و رعایت اصل امانت داری در نقل قول، بهترین معادل سازی در ترجم? معزی نمود دارد؛ ولی چون در ترجمه های کنونی، زبان معیار روز ملاک هست به همین خاطر ترجم? آیتی علاوه بر رعایت قواعد دستوری زبان مبدأ، بیشتر به زبان مقصد نزدیک بوده و به قواعد دستوری روز نیز بیشتر پایبند است؛ از این رو می توان آنرا ترجمه ای مأنوس تر و سلیس تر دانست.