حسین مهتدی

زبان قرآن کریم زبانی مخصوص و ویژه دارد، صاحبنظران درباره خصوصیات و ویژگی های این زبان اتفاق نظر و دیدگاه یکسانی ندارند، برخی زبان قرآن را زبانی عرفی و عامی می دانند و معتقدند خداوند پیام خود را با همین زبان مردم عامی و عادی برای آنها ارسال کرده است، و قرآن را کتابی ساده و برای عموم مردم می دانند. این نظریه اگرچه با ظاهر برخی از آیات قرآنی تطابق دارد ولی ویژگی های زبان عامی که شامل پیش پا افتاده بودن و ناهماهنگی و تسامح و تساهل است در قرآن کریم وجود ندارد. گروهی دیگر زبان قرآن را نه زبان عامی و عادی که زبانی رمزی و نمادین و سمبلیک می دانند، و مطابق این دیدگاه در ورای ظاهر معنای آیات قرآن کریم معانی دیگری است که باید با تحلیل و تفسیر آنها را کشف کرد. اما گر چه ما در قرآن پاره از بیان های نمادین را مشاهده می کنیم، که نمونه بارز آنها حروف مقطعه ابتدای برخی از سوره ها و کنایه ها واستعاره های موجود در قرآن است، ولی به سهولت نمی توان همه قرآن را رمز و نماد فرض کرد و برای این گفته شواهد و قراین و پشتوانه ی نظری یافت. اما گروه سوم زبان قرآن کریم را زبانی ترکیبی و تلفیقی قلمداد می کنند و معتقدند زبان قرآن محدود به گزاره خاصی نیست و نمی توان آن صرفا عرفی یا نمادین فرض کرد بلکه به فراخور موضوع و مفهوم و مقصود، خداوند متعال از روشها ها و بیانها و اسلوب های متعددی استفاده کرده است. به نظر می رسد این دیدگاه به واقعیت نزدیکتر است، چرا که همه آیات قرآن عرفی یا رمزی صرف نیست بلکه به فراخور مخاطب و افق ذهن او قرآن کریم برای ترسیم مفاهیم وتبیین تعالیمش از بیانهای متعدد و فنون مختلف بهره برداری کرده است. یکی از موضوعاتی که در قرآن به صورت دقیقی بیان گردیده است موضوع و مبحث حوادث و اتفاقات ناگهانی است که باعث غافلگیری مخاطب می شود. غافلگیری یک احساس عاطفی است که به هنگام مواجهه با پدیده ی غیر مترقبه و پیش بینی نشده به انسان دست می دهد و او را برای مدت زمانی از شرایط عادی روحی و روانی خارج می کند. درجه و اندازه این حوادث ممکن است از یک حادثه کوچک تا حادثه و واقعه ای بسیار بزرگ و هولناک باشد، و هر چه درجه و وسعت آن حادثه بیشتر و بزرگتر باشد به همان اندازه احساس غافلگیری و شگفتی حاصل از آن نیز بیشتر و بزرگتر خواهد بود. برخی از این حوادث و اتفاقات ممکن است باعث شادی و احساس رضایت در مخاطب شو