حسین مهتدی

اسلوب مبالغه به عنوان یکی از پربسامدترین اسلوب های نحوی، با نهفته های معنایی فراوان، همواره مورد توجه مترجمان بوده است. بررسی ترجمة این اسلوب در نهج البلاغه که کتابی آمیخته با عباراتی فصیح و بلیغ است، اهمیت به سزایی دارد، از سوی دیگر نظریة کتفورد به عنوان نظریه ای دقیق و موشکافانه در ترجمه، می تواند معیار و مقیاس مطلوبی برای واکاوی معنایی ترجمه های نهج البلاغه در اسلوب مبالغه باشد. این اسلوب درساختارهای صرفی، نحوی و بلاغی کاربرد دارد؛ وجود ساختارهای صرفی مختلف معدول از اسم فاعل یا مفعول، فعل های ثلاثی مزید، برخی اوزان ثلاثی مجرد، افعال غیرمتصرف و جامد، اسماء فعل و ... ترکیب های مختلف نحوی و بلاغی؛ مانند ندا، استفهام، اسناد فعل به غیر فاعل، حال، تمییز و ... همگی بر غنای این اسلوب و کاربرد فراوان آن در کتاب های مختلف و به ویژه، نهج البلاغه، افزوده است. این پژوهش کوشیده است، با روش توصیفی-تحلیلی، این ساختارها را استخراج و بر این نظریه تطبیق دهد تا میزان این مطابقت یا عدم مطابقت در بازتاب معنای مبالغه در کلام عربی با ترجمة آن در دو ترجمة شهیدی و فولادوند -به عنوان دو ترجمه که از نظر ادبی جایگاهی ویژه دارند-مشخص شود. پس از بررسی های انجام شده، مشاهده شد که در اکثر موارد مترجمان، نتوانسته اند بر مبنای این نظریه، معنای مبالغه را در کلام عرب، به دقت منعکس کنند. گرچه در برخی موارد، با کمک ترکیب های تأکیدساز و استفاده از قیود تأکیدی، سعی شده است تا میزان اختلافمعنا در دو زبان مبدأ و مقصد به حداقل خود برسد و تا اندازه ای این مبالغه بیان شود؛ اما در کل، بازتاب معنای مبالغه در این وزن ها به نوعی ابتر باقی مانده است.